Kalkandelen-Tetova Alaca Camii -12

4Eki/150

Kalkandelen-Tetova Alaca Camii -12

2 Eylül 2015 Çarşamba / Târihimizi, ruhumuzu âdeta rehin koyduğumuz Üsküp’ten, söz mimarımız, büyük şairimiz Yahya Kemal’in memleketinden ayrılıyoruz. Güzelim Üsküp, nazlı Vardar, sessiz bir musiki gibi Taş Köprü, bizden Türk çarşısına “elveda!” deyip yolumuza devam ediyoruz.

Bizim Kalkandelen, Makedonların Tetovo dedikleri şehre gidiyoruz. Makedonya toprakları içindeyiz. Kalkandelen 14.yüzyılda Osmanlı hâkimiyetine girdi. Şehir nüfusunun 60.000’i Arnavut, Makedonlar 20.000, Türkler 2.000 civarında.

Kalkandelen’in simgesi Alaca Câmii, ya da diğer adıyla Paşa Câmii’dir. Câmi Pena nehrinin sağ yakasında, eski köprü ve hamamın yakınındadır. Bu câmiyi diğerlerinden ayıran fark, sadece iç duvarları değil, dış duvarlarının da solmayan renklerle nakış nakış işlenmiş olmasıdır. Minber, mihrap beyaz mermerden süslemeli olarak yapılmış. İç dekorasyonda Mekke manzaraları çizilmiştir. Paşa Câmii, kırmızının hâkim olduğu renkli süslemeleri, ince işleriyle insanda hayranlık uyandırıyor. Renklerin ilk günkü kadar canlı olması için boyalarda 55 bin yumurta akı kullanıldığı söyleniyor. Bu güzel eserin bânisi olduğu söylenen iki kız kardeşin mezarlarının bulunduğu zarif Osmanlı türbesi de câminin bahçesindedir.

Kalkandelen-Tetova Alaca Camii

Makedonya’nın Kalkandelen şehrindeki yer alan Alaca Camii diğer adı Şarena Camiya, iç ve dış süslemeleri nedeni ile özel bir örnek olarak kabul edilir.

Caminin dış cepheleri dörtgen şeklinde renkli kalem işleriyle süslü olan caminin İç dekorasyonda ise benzerine rastlanmayan, Osmanlı döneminin şehirleri ile Mekke manzaraları yer alıyor, bir rivayete göre Debreli iki usta tarafından bezenen camiinin, motiflerinde şehir ve manzara tasvirleri barok-rokoko süslemeler, hat ve bitkisel motifler yer alır.

Paşa Camii adıyla da bilinen Alaca Camii, Tetova’nın eski kısmında Köpüklü(Pena) Nehrinin yanında bulunmaktadır. 1495 yılında Hurşide ve Mensure hanım adlarında iki kız kardeş tarafında yaptırılan camii 17.yüzyıl sonlarında Kalkandelen`de meydana gelen yangında büyük hasar görmesi üzerine, 1833 yılında zamanın meşhur muhafızlarından Recep Paşa’nın oğlu mutasarrıf Abdurrahman Paşa tarafından yeniden inşa edilerek genişletilmiştir.

19.yüzyılın ilk yarısında Kalkandelen’de görev yapan bu paşaların sanata olan düşkünlüğü, caminin giriş kapısı üzerindeki kitabede ve camii avlusunda bulunan türbedeki mezar taşında dile getirilmiştir.

Sekiz köşeli bu türbede, camiyi ilk inşa ettiren iki kız kardeş yatmaktadır. Caminin hemen yanında abdest almak ve civardakilerin su ihtiyacını karşılamak için kullanılan bir şadırvan bulunmaktadır.

Alaca Camii, mimari açıdan tek mekanlı kare planlı bir yapıdır. Giriş bölümünde 5 m genişliğinde üç tarafı açık, üstü mahfil bölümüyle kapalı son cemaat yeri bulunmaktadır. Camii, dört taraflı çatıyla örtülü olup, daha çok klasik ev mimarisinde kullanılan bu çatı tipi, eski kiremitlere kaplıdır.

Caminin sağ tarafında, 15.yy. da inşa edilen camiye ait, oyulmuş taştan klasik bir minare vardır. Bugünkü yapı ise, tüm özelikleriyle beraber Osmanlı barok ve neoklasik stilinin bir karışımıdır. Bu üslup daha çok eski şehir ev mimarisinde görülmektedir.

Caminin iç bölümünde ve duvarların dış kısmında Osmanlı-Türk dönemine ait müthiş bir resim dekorasyonu hakimdir. Bu canlı ve yoğun dekorasyonda geometrik ve bitkisel motiflerin yanı sıra bina tasfirleri ve natürmortler de hakimdir. Resimlerle donanmış duvarlar camiye göz kamaştırıcı bir güzellik kazandırmaktadır. Mermerden oluşan mihrap ve minber de barok üslubuyla yapılmışlardır.

Natürmort; Konusu cansız varlıklar (ölü hayvanlar) veya nesneler (meyveler, çiçekler, vazolar, vb.)< olan sanat eseri. Fransızca: Nature morte , "ölü doğa" anlamına gelen tanımlamadan Türkçeye geçmiştir. Bu terim sanat alanında 17. yüzyılın sonlarına doğru kullanılmaya başlanmıştır. Manzara ve portre resimlerinin dışında, çeşitli nesnelerin bir araya getirilerek bir kompozisyon oluşturmasıyla ortaya çıkan resim türüdür

Natürmort, Avrupa Seferleri sırasında Osmanlı'ya geçmiştir. Modern sanatta büyük yer tutar.