Ahsen Okyar Söylenmek yerine söylemek lazım…

Bağış ve Yardımların Vergisel Durumu – SMMM İlknur TANSİ

Bağış ve Yardımların Vergisel Durumu - SMMM İlknur TANSİ

1. Giriş

Mükelleflerin yapacakları bağış ve yardımların vergisel durumu önemli hale gelmektedir.

Vergi kanunlarımızda da bağış ve yardım konusunda ayrıntılı düzenlemeler yapılarak, iyi niyetli mükelleflerin yapacakları bağış ve yardımlar için vergisel fırsatlar yaratılırken bir yandan da bu bağış ve yardımların yapılma usullerini belirli şartlara bağlayarak konunun istismar edilmesinin önüne geçilmiştir.

“Diğer indirimler” başlıklı 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesi ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89’uncu ile, belirtilen şartlara uygun olarak yapılan bağış ve yardımların bir kısmının %5’i, bir kısmının ise tamamı beyanname üzeride ayrıca gösterilerek gelir veya kazançtan indirilebilir.

Bununla beraber, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar” başlıklı 17/2-b maddesinde sayılan kurum ve kuruluşlara yapılan bedelsiz mal teslimleri ve hizmet ifaları ise katma değer vergisinden müstesnadır.

Makalemizde, bağış ve yardımların gelir ve kurumlar vergisi matrahlarından indirilebilmesi ve katma değer vergisinden istisna tutulması için gerekli koşulların neler olduğuna kısaca değinilecektir.

2. Gelir ve Kurumlar Vergisi Yönünden Bağış ve Yardımlar

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesi hükmü uyarınca, kurumlar vergisi mükelleflerince bağış ve yardımların nakden ya da aynen yapılması mümkündür. Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne yapılan bağış ve yardımların indirim konusu yapılabilmesi için ise nakdi bağış ve yardım şeklinde olması yasal zorunluluktur. Nakdi bağış ve yardımlarda indirim hesabında dikkate alınacak değer, söz konusu tutardır.

Bağış ve yardımların nakden yapılmaması halinde ise bağışlanan veya yardımın konusunu oluşturan mal veya hakkın maliyet bedeli veya kayıtlı değeri, bu değer mevcut değilse 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre takdir komisyonlarınca tespit edilecek değeri esas alınır.

Kurumlar vergisi mükelleflerince yapılan bağış ve yardımların tamamının, bağış ve yardımın yapıldığı tarihte kayıtlarda her halükarda kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınması ve ticari kara ilave edilmesi, indirim konusu yapılabilecek bir bağış ya da yardım olması durumunda da beyannamede indirimler arasında gösterilerek mali karın tespitinde dikkate alınması gerekmektedir.

a) Kurum Kazancının %5’i ile Sınırlı Bağış ve Yardımlar

Aşağıda sayılan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan nakdi ve ayni bağış ve yardımların toplamının o yıla ait gelir veya kazancının % 5'ine kadar olan kısmı, gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmek şartıyla indirim konusu yapılabilir;

- Genel ve özel bütçeli kamu idareleri,

- İl özel idareleri,

- Belediyeler,

- Köyler,

- Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar,

- Kamu yararına çalışan dernekler,

- Bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar.

Bağış ve yardımların indirim konusu yapılabilmesi için ise aşağıdaki şu şartlara uygun olması gerekmektedir;

- Bağış ve yardım yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara yapılmalıdır.

- Bağış ve yardım makbuz karşılığı olmalı veya banka dekontlarıyla belgelendirilmelidir.

- Bağış ve yardımın karşılıksız yapılmalıdır.

- Bağış ve yardımın sadece ilgili dönem kazancından indirilmesi mümkündür. Kazanç yetersizliği nedeniyle indirilemeyen kısım sonraki yıla devredilemez.

- Bağış ve yardım ilgili dönem ticari kazancının tespitinde gider olarak dikkate alındığından, beyanname düzenleme tekniği açısından, kurumlar vergisi beyannamesinde KKEG olarak dikkate alınması, kazanç bulunması durumunda beyanname üzerinde indirim konusu yapılmalıdır.

Kurumlar vergisi yönünden önemli bir husus daha ise; indirilecek bağış ve yardımların üst sınırının hesaplanmasında esas alınacak kurum kazancının hesabında, zarar mahsubu dahil giderler ile iştirak kazançları istisnası düşüldükten sonra, indirim ve istisnalar düşülmeden tutarı dikkate alınmalıdır.

b) Tamamı İndirim Konusu Yapılacak Bağış ve Yardımlar

Gelir veya kazancının yeterli olması durumunda aşağıda sayılan bağış ve yardımların tamamı ilgili dönem gelir ya da kazancından indirim yapılabilir;

- Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi, 100 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 50 yatak) kapasitesinden az olmamak kaydıyla öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi ve bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığı’na ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar,

- Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köyler, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca desteklenen ya da desteklenmesi uygun görülen kültür ve turizm amaçlı nakdi ve ayni bağış ve yardımlar,

- Bakanlar Kurulu’nca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığı ile makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdi bağışlar,

- İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneği’ne ve Türkiye Yeşilay Cemiyeti’ne makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış veya yardımlar,

- Üniversitelere, yüksek teknoloji enstitülerine ve gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan nakdi ve ayni bağışlar.

Yukarıda saydıklarımıza ilaveten, aşağıda sayılan özel kanunlar kapsamında yapılacak bağış ve yardımların da tamamı mükelleflerce indirim konusu yapılabilmektedir;

- 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu

- 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu

- 278 Sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması Hakkında Kanun

- 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu

- 2876 Sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu

- 2955 Sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanunu

- 4122 Sayılı Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu

- 3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu

- 3388 Sayılı Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanunu

- 7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun

c) Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılan Bağışlar

Kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara yapılacak bağışlar, aşağıdaki şartları sağlamak koşulu ile doğrudan gider olarak dikkate alınır;

- Gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi bağışının direkt olarak dernek veya vakfa yapılmış olmalıdır.

- Bağışı kabul edecek dernek veya vakfın tüzüğünde veya senedinde ihtiyacı bulunanlara gıda, temizlik, giyecek ve yakacak yardımı yapabilmesine ilişkin hükümlerin bulunmalıdır.

- Gıda bankacılığı kapsamında yapılacak bağışların gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olmalıdır.

- Bağışlar bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere yapılmalıdır.

- Bağışa konu mal fatura ve sevk irsaliyesi ile belgelendirilmelidir.

- Fatura, bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenmeli, bağışa konu malın maliyet bedeli yazılmalıdır.

- Faturada "İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır." ibaresine yer verilmelidir.

- Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyip bağış yapanlara bir örneği verilmelidir.

3. Katma Değer Vergisi Yönünden Bağış ve Yardımlar

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “Sosyal ve Askeri Amaçlı İstisnalarla Diğer İstisnalar” başlıklı 17/2-b maddesi hükmü uyarınca;

- Genel ve katma bütçeli daireler, il özel idareleri, belediyeler, köyler, bunların teşkil ettikleri birlikler,

- Üniversiteler,

- Döner sermayeli kuruluşlar,

- Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,

- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,

- Siyasi partiler ve sendikalar,

- Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,

- Kamu menfaatine yararlı dernekler,

- Tarımsal amaçlı kooperatiflere ve

- Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara bedelsiz olarak yapılan her türlü mal teslimi ve hizmet ifaları ile,

- Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin teslimi katma değer vergisinden istisnadır.

KDV Kanununun 17/2-b maddesi kapsamında bağış yapan mükelleflerin yüklendikleri katma değer vergileri indirim veya iadeye konu olmaz.

4. Vergi Usul Kanunu Yönünden Bağış ve Yardımlar

Bağış ve yardımın ayni olarak yapılması ve işletmenin aktifinden veya stokundan çekilerek bağışlanmış olması durumunda, mükelleflerin işletmeden çekip bağışladıkları değerler için fatura düzenlemeleri gerekmekte olup, düzenlenen faturanın arka yüzüne faturada belirtilen değerlerin ilgili vakıf tarafından bağış veya yardım olarak alındığına ilişkin şerh konularak yetkili kimseler tarafından imzalanmış olması bağışın belgelendirilmesi için yeterlidir.