Ahsen Okyar Söylenmek yerine söylemek lazım…

Uzun Vadeli Kredilerde Vade veya Taksitlerin Bir Yılın Altına Düşmesi Halinde Muhasebe Kayıtları – SMMM Saadettin Keskin

Uzun Vadeli Kredilerde Vade veya Taksitlerin Bir Yılın Altına Düşmesi Halinde Muhasebe Kayıtları / SMMM Saadettin Keskin

17.03.2013 tarihinde yapılan SMMM yeterlilik Finansal Muhasebe sınavında, verilen 4’üncü işlem aşağıdaki gibidir;

4- 15 Şubat 2012 tarihinde işletme bankadan 3 yıl vadeli ve %10 faizli şekilde 240.000-TL kredi almıştır. Alınan kredinin ilk taksiti olan 80.000-TL anapara ödemesi bu yıl içerisinde yapılacaktır.

1 no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklara ilişkin sınıf, grup, hesap düzeyindeki açıklamalar aşağıdaki gibidir;

3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı kaynakları kapsar.

30 MALİ BORÇLAR

Kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan krediler ve vadesine bir yıldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali borçların anapara taksit ve faizlerini kapsar.

300 BANKA KREDİLERİ

Niteliği; Banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kısa vadeli kredilere ilişkin tutarları içeren hesap kalemidir.

İşleyişi; Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç yazılır.

303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ

Niteliği; Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar.

İşleyişi; İşletmenin uzun vadeli borçlarından bilançonun düzenlenme tarihini izleyen bir yıllık dönemde ödenecek olan taksit ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarını kapsar.

40 MALİ BORÇLAR

Bilanço tarihi itibarı ile vadesine bir yıldan fazla süre kalmış bulunan, banka ve diğer finans kurumlarından alınan krediler ile işletmece borçlanma amacıyla ihraç edilmiş, menkul değerler hesap grubunda yer alır.

400 BANKA KREDİLERİ

Niteliği; Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan uzun vadeli kredilerin yer aldığı hesaptır.

İşleyişi; Alınan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir. Bilanço tarihinden itibaren her yıl için ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yıla düşen tutarlar “303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabı”nın alacağına aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir.

                                        - - - - - - - - - -

Sınav sorusunda belirtilen 15.02.2012 tarihli işleme ilişkin olarak, temel muhasebe kitapları ile piyasada yaygın ya da sınırlı olarak kullanılan üç kayıt türü bulunmaktadır;

Birinci Uygulamada:

__________________ / ___________________

102 BANKALAR 240.000          

                                300 BANKA KREDİLERİ 80.000          

                                400 BANKA KREDİLERİ 160.000

__________________ / ___________________

Şeklinde kayıt yapılmaktadır. Bu kayıt; kredinin alındığı tarihte vadesi 1 yılın altında kalan taksitlerinin kısa vadeli yabancı kaynaklarda izlenmesi düşüncesinden kaynaklanmaktadır. Bu kayıt türü oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.

“Bir yıldan daha uzun vadeli banka kredisi ve finans kurumuna borçlar 4 numaralı hesap sınıfı içinde bir hesapta (400) izlenir ve vadeleri 1 yılın altına düştüğünde ilgili hesaptan 300 nolu hesaba aktarılarak burada izlenmeye ve muhasebeleştirilmeye devam olunur.”⁽¹⁾

“Borç vadesinin 1 yılın altına inmesi halinde bu hesapta (400) izlenen borçlar, hesaba borçlu kayıt yapılmak suretiyle 300 nolu hesaba aktarılır. Böylece 400 nolu hesap kapatılmış olur.”⁽²⁾

“Uzun vadeli yabancı kaynaklar arasında yer alan borçlardan bilanço günü itibarı ile vadesi 1 yılın altına inenler kısa vadeli yabancı kaynak hesaplarına aktarılır. Örneğin; bankadan alınmış bir yatırım kredisinin izleyen dönemde vadesi dolacak olan taksitleri 400 Banka Kredileri hesabından, 300 Banka Kredileri hesabına aktarılır.”⁽³⁾

İkinci Uygulamada:

___________________________ / ___________________________

102 BANKALAR 240.000            

                                303 UZUN VD.KREDİ ANAPARA TAKS.FAİZ 80.000

                                400 BANKA KREDİLERİ 160.000

___________________________ / ___________________________

Şeklinde kayıt yapılmaktadır. Bu kayıt; kredinin alındığı tarihte aslında uzun vadeli kredi olduğu, ancak dönem sonuna kadar ödenecek taksitlerinin bulunduğu ve bu taksitlerinde uzun vade bağıntısının 303 kodlu hesapla sağlanmış olduğu düşüncesinden kaynaklanmaktadır.⁽⁴⁾

Üçüncü Uygulamada:

___________________ / __________________

102 BANKALAR 240.000

                          400 BANKA KREDİLERİ 240.000

___________________ / __________________

80.000 TL’lik taksit aynı dönem içinde ödendiğinde;

___________________ / __________________

400 BANKA KREDİLERİ 80.000

                                 102 BANKALAR 80.000

___________________ / __________________
 

Şeklinde kayıt yapılmaktadır. Bu kayıt; kredinin alındığı tarihte uzun vadeli kredi olduğu, dönem içinde herhangi bir dönem ayrımına gidilmeyeceği, ancak bilanço tarihinde vadesi bir yılın altına düşen tutarların “303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksit ve Faizleri” hesabına aktarılması gerektiği düşüncesinden kaynaklanmaktadır.

Sonuç:

Birinci Uygulama Yönünden: Bu kayıt, tekdüzen hesap planı ve uygulanma mantığına tamamen aykırıdır. 400 Banka Kredileri ile 300 Banka Kredileri hesabının herhangi bir yevmiye maddesinde alt alta ya da karşı karşıya gelmesi olanaklı değildir.

İkinci Uygulama Yönünden:Bu kayıt sorunu pratikte çözüyormuş gibi görünmesine rağmen 1 no.lu MSUGT’de belirtilen 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksit ve Faizleri hesabının belirlenen niteliğine uygun düşmemektedir.

Tebliğ, “Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin,<I> </I><I>bilanço tarihinden itibaren</I> bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar.” demektedir. Oysa henüz ortada çıkarılmış bir bilanço yoktur.

Bu kayıt 1 no.lu MSUGT’ne göre aynı zamanda 303 no.lu hesabın alacak kalanının geçmiş yıldan devrolunarak geldiğini teyit eder bir sonuç da vermektedir ki, ara dönemlerde tablodan yararlanacak olan tarafların analiz ve karar verme süreçlerini olumsuz yönde etkileyebilir.

Üçüncü Uygulama Yönünden: Yapılan iki kayıt da 1 no.lu MSUGT’de belirtilen hesapların lafzına (sözcük anlamına) uygun düşmektedir. 400 Banka Kredileri Hesabının “İşleyişi”ne bakıldığında yapılan kaydın;

“Alınan uzun vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç kaydedilir. Bilanço tarihinden itibaren her yıl için ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yıla düşen tutarlar “303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabı”nın alacağına aktarılmak suretiyle bu hesaba borç kaydedilir.” ifadesi ile uyumlu olduğu ortaya çıkmaktadır.

______________________________________________________________________________

(1) Mehmet Emin Akyol – Muzaffer küçük, Tekdüzen Hesap Planı Uygulaması, Maliye postası yayınları, çıkarılabilir yaprak cilt 2, s,300/1,

(2) Mehmet Emin Akyol – Muzaffer küçük, Tekdüzen Hesap Planı Uygulaması, Maliye postası yayınları, çıkarılabilir yaprak cilt 2, 400/1

(3) Prof.Dr.Orhan Sevilengül, Genel Muhasebe, 12.baskı, Gazi kitabevi, 2005, s.483

(4) Dehaonline.com Mart 2013 SMMM yeterlilik sınav çözümü

Kaynakça;

- 1 no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği.

- Prof.Dr.Nalan Akdoğan – Prof.Dr.Orhan Sevilengül, Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulaması, İSMMO, Onüçüncü baskı, 2007.