Mani, Manilerin özellikleri, Konularına göre Maniler..
Ramazan boyunca Sahurda dolaşan ve bizleri Uyandırmaya çalışan DAVULCUDAN MANİLER - ANONİM
*
Bu sene ürün boldu,
Doldu depolar doldu.
Sisi yeni kankamız
Rabia’ya ne oldu?
*
Attım taşın birini,
Bulamadım yerini.
Hangi limana çektin
Sondaj gemilerini?
*
Dağların başı duman,
Soğuğu olur yaman.
Sahi, aklıma geldi
Ay’a gidiş ne zaman?
*
Sel olup akacağız,
Bentleri yıkacağız.
Karadeniz gazını
Ne zaman yakacağız?
*
Bahçeye fidan diksek,
Yanına sebze eksek.
Madem faiz kötüydü
Niçin bu kadar yüksek?
*
Olur mu yâre kızmak,
Kışın tarlayı kazmak?
Hastanelerde yer yok
Bu nasıl destan yazmak?
*
O kız kalbimi çaldı,
Aklımı baştan aldı.
Canlar ölüp gidiyor
Aşılar nerde kaldı?
*
Gelin oyun oynar mı?
Yoksa alanı dar mı?
Çok merak ediyorum
Gerçek diploman var mı?
*
Salgın, virüs her yerde
Başımız kaldı derde.
Yüz yirmi sekiz milyar
Dolar acaba nerde?
*
Bolu Mengen Gerede,
Hamsi oynar derede,
Bir de böyle soralım,
128 Milyar Dolar nerede?
*
Kırda ekin bitmez mi?
Tohum boşa gitmez mi?
Sorulacak soru çok
Bu kadarı yetmez mi?
xxxxx
MANİ
Anonim Halk şiirinin en küçük ve en sevilen nazım biçimidir.
Manilerin özellikleri şunlardır:
- Yedi heceli dört dizeden oluşur.
- Uyak düzeni aaxa şeklindedir.
- Birinci ve üçüncü dizeleri serbest, ikinci ve dördüncü dizeleri uyaklı maniler de vardır (xaxa).
- Manilerin ilk iki dizesi uyağı doldurmak ya da temel düşünceye bir giriş yapmak için söylenir. Bunlara doldurma dizeler denir.
- Temel duygu ve düşünce son iki dizede ortaya çıkar.
- Üçüncü mısraın serbest oluşu söyleme kolaylığı sağlar. Başlıca konusu aşk olmakla birlikte her türlü konuda da söylenmiştir.
- Maniler, Divan Edebiyatı‘ndaki “tuyuğ“un karşılığıdır.
1. Düz (tam) mani: 7’li hece ölçüsüyle söylenir. Dört mısradan oluşur. aaxa şeklinde kafiyelenir. Maninin en yaygın şeklidir. Bu tarz manilere tam mani de denir.
Şu dağlar olmasaydı
Çiçeği solmasaydı
Ölüm Allah’ın emri
Şu ayrılık olmasaydı.
2. Kesik (cinaslı) mani: İlk dizesi cinaslı bir sözden oluşur. Bu ilk mısra hece sayısı bakımından diğerlerinden eksiktir. Kesik manilere, cinaslı mani, hoyrat da denir.
Böyle bağlar
Yar başın böyle bağlar
Gül açmaz bülbül ötmez
Yıkılsın böyle bağlar.
3. Yedekli (artık) mani: Düz maninin sonuna anlamı tamamlamak ya da pekiştirmek için iki dize daha eklemek suretiyle elde edilen manidir. Bu tarz manilere artık mani de denir.
Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi
Maniler konularına göre on bölümde toplanır:
- Niyet manileri
- Atışma manileri
- Tarlada ve işte çalışırken gelip geçenlere söylenen maniler
- Bekçi ve davulcu manileri
- Satıcıların söyledikleri maniler
- Semai kahvelerinde söylenen cinaslı maniler
- Âşık hikâyecilerin söyledikleri maniler
- Mektup manileri Düğünlerde söylenen maniler
- Mani kıtalarından oluşmuş, mani özelliğini yitirmemiş “basit makamlı” veya konuşma üslubundaki maniler.
ÖRNEKLER
Tereye petek koydum
İçine ipek koydum
Gelinimin adını
Zincirli köpek koydum.
Ağam derim naçarım,
İnci mercan saçarım,
Dünya deniz olunca,
Ben kuş olup kaçarım.
Akşamdan pilavı pişirdim
Gene karnımı şişirdim
Ben çok mani bilecektim ama
Defteri yolda düşürdüm
kaynak:edebiyatöğretmeni.com
Leave a comment
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.