Ahsen Okyar Söylenmek yerine söylemek lazım…

BU PİK BAŞKA PEAK – Ruhittin SÖNMEZ

BU PİK BAŞKA PEAK - Ruhittin SÖNMEZ

Bilim adamları Mart ayından bu yana koronavirüs salgınının pik (İngilizce yazılışı peak) yaptığı yani zirveye ulaşma zamanını ve akabinde olacakları tartıştılar.

Haziran ayında ise bambaşka bir Peak gündeme oturdu. Bu Peak 2010 yılında bir grup Türk gencinin kurduğu, Avrupa’dan iki yatırım fonunun da desteğini alarak büyüttüğü bir sanal oyun yazılım şirketi.

Peak şirketi geçtiğimiz hafta 1,8 milyar dolara (12,3 milyar TL’ye) ABD merkezli oyun şirketi  Zynga’ya satıldı.

Sadece 10 sene içinde ve sadece 100 çalışanı olan bir şirketin 1,8 milyar dolar gibi bir değere ulaşması “yeni ekonominin” farkını gösteriyor. Yeni ekonominin değer anlayışı ve büyüme hızlarının eski ölçülerle kıyaslanması mümkün değil.

Yazılım üretiminde sadece bilgisayarlar ve onları kullanmasını bilen yaratıcı beyinlerden oluşan bir sermaye söz konusu. Üretilen ürünlerin bir fabrikası yok, hacmi ve ağırlığı yok.

Yıllardır “ihraç ürünlerimizin kilogram fiyatı çok düşük” diye yakınıyoruz. İhracatta kg başına 1,35 dolar gibi bir gelir elde ediyoruz. İhraç ettiği ürünlerden kg başına 2,54 dolar gelir elde eden G. Kore’yi ve ABD’yi, 3,7 dolar kazanan Almanya’yı ve 4,0 dolar gelir sağlayan Japonya’yı imrenerek izliyoruz.

Bu yüzden mesela Prof. Dr. Kerem Alkin “Türkiye Ekonomisinin odaklanacağı nokta, imalat sanayinin itici güç olmayı sürdürmesidir ve tarıma, imalat sanayine ve hizmetler sektörüne 'ihracat' perspektifi kazandırmaktır. 2023'de '2 dolar' katma değer, 2030'da ise '3 dolar' katma değer, 'dış ticaret fazlası veren Türkiye' hedefine de ulaşmamız anlamına gelecek” diyordu.

Elbette tarım, imalat sanayi ve hizmetler sektörü istikrar ve istikbal için çok önemli.

Ancak ağırlığı sıfır kg tutan ürünler üreten bir şirketimizin 1,8 milyar dolar etmesi müthiş bir şey değil mi?

Bu tür şirket satışlarımız ilk de değil. Ancak fiyatı 1 milyar doları aşan ilk teknoloji şirketimiz Peak.

2015 yılında Yemeksepeti Alman Delivery Hero’ya 589 milyon dolara satılmıştı. Trendyol için Çinli e-ticaret devi Alibaba 728 milyon dolar ödemişti. Peak için biçilen 1,8 milyar dolarlık değer bu satın almaların tutarını katladı.

************************************

KOSKOCA ARÇELİK’İN DEĞERİ PEAK’DEN AZ!

Peak şirketinin 1,8 milyar dolarlık fiyatının ne kadar büyük olduğunu anlatmak için, Sözcü yazarı Ege Cansen’in, Arçelik firması ile yaptığı mukayese çok çarpıcı:

“Türkiye'nin gurur kaynağı Arçelik'in firma değeri sadece 1,7 milyar dolar. Arçelik'in 7 ülkede 18 fabrikası, 31 ülkede 33 satış teşkilatı, 11 markası ve 30 bin çalışanı var. 2019 satış hâsılatı 5,5 milyar dolar. Kârı ise 150 milyon dolar civarında. Satış hâsılatının üçte ikisi yurtdışından, üçte biri ise yurt içinden elde ediyor. Yani Arçelik uluslararası bir oyuncu.”

“Cep telefonu ve bilgisayarlarda oynanan “oyunlar” gençler arasında bağımlılık yaratacak kadar tutuldu. Bu uygulamalar (sadece oyunlar değil ve maalesef biraz da kumar) günümüzün “sigarası” veya “otu” oldu. Kullanımın artması ‘reklam dünyası’ için yeni bir ‘mecra’ oluşturdu.”

Arçelik vb sanayi şirketleri ürünlerini sattıkları zaman kârlarını elde ediyor ve ilişki kesiliyor. Oysaki yazılım firmaları ürünlerinin satış bedeli haricinde, ürün kullanıldıkça devam eden bir gelir kaynağı elde ediyor.

Ocak 2019 verilerine göre Peak şirketinin ürettiği Toy Blast ve Toon Blast oyunları ile elde ettiği toplam aylık mobil uygulama gelirinin yaklaşık 35 milyon dolar (yıllık mobil uygulama gelirinin Arçelik’in yıllık kârının yaklaşık üç katı) olduğunu hatırlatalım.

Peak’ı satın alan Zynga bu yüzden daha çok mobil oyunlara odaklanmış durumda. Şirketin gelirinin yüzde 96'sı mobil oyunlardan geliyor.

************************************

YAZILIM VE İMALAT SANAYİ

Peak ve benzeri sanal oyun üreten şirketlerin ürettiği oyunlar benim hiç ilgimi çekmiyor. Hatta vaktin boşa harcanmasına yol açması ve kumara benzeyen yönlerini sakıncalı buluyorum.

Ancak tüm dünyada müthiş bir pazar oluşturan, oyun dâhil, her türlü yazılım alanında Türk firmalarının söz sahibi olması çok önemli ve değerli. Türkiye’nin yıllık 853 milyon dolarlık mobil oyun geliri ile bu alanda dünyada 18. sırada olmasından mutlu oluyorum.

Gerçekten yerli ve milli imalat ve savunma sanayi için güçlü yazılım firmalarımızın olması şart.

Küresel ekonomide parlayan teknoloji firmalarından birçoğunun olağanüstü başarılı bir dönemin arkasından, ortaya çıkan yeni ve çok zorlu rakipleriyle baş edemediklerini görüyoruz.

Zynga da 2007’de kurulmuş, parlak bir dönemden sonra 2013’de düşüş sürecine girmiş. 2016’da yönetici ve yönetim anlayışında değişiklik yaparak son birkaç yıldır yine büyük atak yapmış.

Buna karşılık, Arçelik gibi klasik üretim yapan fabrikalar, makinelerin otomasyonu ve yapay zekâ kullanımı gibi yeniliklere uyarak, devam ediyor. Bu fabrikaların ürünlerini birkaç nesil kullanıyoruz.

Ama rekabette geri kalan yazılım şirketlerinin arkasında hiçbir iz kalmıyor. Yani bu alanda yenilik ve yaratıcılık hayat memat meselesi.

Peak'in kurucusu olan Sidar Şahin gibi 'vizyoner' gençlere alan açılmasının da millet olarak bizim için hayat memat meselesi olduğunu görüyorum.

08.06.2020