Ahsen Okyar Söylenmek yerine söylemek lazım…

SURİYELİLER VİRÜSE ÇOK MU DAYANIKLI? – Ruhittin SÖNMEZ

SURİYELİLER VİRÜSE ÇOK MU DAYANIKLI? – Ruhittin SÖNMEZ

Türkiye’deki Suriyeliler ve Suriye’deki Suriyeliler dünyada virüs salgınına en dayanıklı yani bağışıklık sistemleri en güçlü insanlar olmalı.

Bugüne kadar virüs salgını sebebiyle dünyada 3,5 milyon kişi Covid-19 pozitif çıkarak hastalanmış ve 245 bin kişi hayatını kaybetmiş. Türkiye’de 126 bin vaka, 3.397 ölüm gerçekleşmiş. Fakat Suriye’de vaka sayısı sadece 44, ölüm sayısı ise 3’ten ibaret.

Belki bundan daha ilginç olanı Türkiye’de geçici koruma altında olan ve kayıtdışı olarak ülkemizde yaşayan Suriyelilerin sayısı 6 milyon civarında. Bunların içinde bildirilen Covid-19 vaka sayısı ve ölüm sayısı ise sıfır. Oysaki yurtdışında 6 milyon Türk yaşıyor, koronadan kaybımız 360 kişi.

Bu durumda iki ihtimal var: İlki Suriyelilerin bu hastalığa karşı güçlü ve doğal bir bağışıklık sistemi olabilir. Böyleyse aşı ve ilaç geliştirmek isteyenlerin Suriyelilerin antikorlarını incelemesi çok yararlı olacaktır.

İkinci ve mantıklı ihtimal ise verilen bu veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Tamamen test, hasta kayıt sistemi veya yönetim tarzının eseridir. Yani gerçekte Suriyelilerde de vaka ve ölüm oranı en az dünya ortalaması kadar olduğu halde, hastalık tespit edilemediğinden veya gizlendiğinden bu sonuç çıkmaktadır.

*****************************

SIĞINMACI KARŞITLIĞINDA ARTIŞ KORKUSU

Türkiye’deki Suriyelilerin Türk vatandaşlarının yararlandığı bütün tıbbi imkânlardan hem de ücretsiz olarak yararlandığını biliyoruz. Bunlardan yeni koronavirüs etkisi ile sağlık kurumlarına başvuranların ve ölenlerin kayıtları tutuluyor olmalı.

Sağlık Bakanlığımızın açıkladığı veriler TC vatandaşlarını kapsıyor. Fakat geçici koruma altındaki Suriyeliler ve diğer yabancı kişilere Covid-19 etkisi ile ilgili ayrı bir istatistik değerlendirme yaptığını ve fakat bu rakamları açıklamadığı kanaatindeyim.

Bunun sebebini bilmiyoruz ama tahminlerde bulunabiliriz.

Diyelim ki “Suriyeli misafirlerimizde” vaka ve ölümlerin nüfusa oranları Türkiye ortalamasının üzerinde ise (sosyal ortamları itibariyle böyle olması muhtemeldir), salgının büyümesinden Suriyeliler sorumlu tutulabilir. Bu da sosyal ve siyasi problemlere yol açar.

T.C. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin hazırladığı rapora göre, “COVID-19 pandemisi birçok alanı olduğu gibi insan hareketliliği ve göç konularını da etkileyecek.”

“Gelişmekte olan ülkelerde göçmenler ve yabancılar, hastalığı ülkeye yaymakla suçlanmakta; gelişmiş ülkelerde ise zaten var olan göçmen karşıtı gruplar, göçmenleri hastalığın yayılması konusunda daha sorumsuz davranmakla ve sağlık sistemi üzerinde yük oluşturmakla suçlamaktadır.”

“Ekonomik sıkıntı dönemlerinde de göçmen karşıtlığının arttığı düşünüldüğünde, ilerleyen dönemlerde göçmen karşıtlığında küresel ölçekte bir artış beklenebilir” denilmektedir.

Suriyeliler ve diğer ülkelerden gelen (Afgan, Özbek, Türkmen, Gürcü, Ermeni vd) yaklaşık 7 milyon yabancı ile ilgili Covid-19 istatistiklerinin açıklanmaması “sığınmacı karşıtlığında artış” korkusundan olabilir.

*****************************

TEST SAYISI VE REJİMLERİN RAKAMLARA ETKİSİ

Suriye’deki Suriyelilerin ise Covid-19 testi yapılmaması ve diğer teşhis yöntemlerinin yetersiz olması sebebiyle hastalık ve ölümlerin başka isimlerle kayda geçtiğini sanıyorum.

İç savaşın bütün tahribatını yaşayan bir halkın içinde sadece 44 vaka görülmesi hayatın olağan akışına hiç uygun olmayan bir sonuç.

Suriyeliler üzerinden yaptığımız bu tespit, ülkelerin Dünya Sağlık Örgütüne bildirdiği vaka ve ölüm sayılarını dikkate alan değerlendirmelerin ne kadar hatalı olabileceğinin bir göstergesidir.

Dünya Sağlık Örgütüne bildirim yapan diğer ülkelerin de ne kadar doğru rakamlar verdiği tartışmalıdır. Mesela ABD Başkanı Trump Çin’in rakamlarının doğru olmadığını, 1,5 milyar nüfuslu bu ülkede 84 bin vaka ve 4.600 ölüm sayılarının doğru olmasının mümkün olmadığını söyledi.

Rusya son derece düşük rakamlar verirken birden vaka sayısını 134 bine çıkardı. Ölüm sayısı ise sadece 1.280 kişi. İran ve Çin de benzer “düzeltmeler” yaptı.

Fransa ve İngiltere başlangıçta yaşlı bakım evlerinde veya yaşadıkları evlerde ölenlerden, Covid-19 belirtileri göstermiş ve tedavi görmüş oldukları halde istatistiklere dahil edilmeyenleri sonradan rakamlara ilave ettiler.

Devletler iyiniyetli ve şeffaf olmaya çalışsa bile İstatistiklerde hata olmakta. En büyük hata, vaka sayılarının yalnızca test edilip sonucu pozitif çıkan kişileri içermesinden kaynaklanıyor. Test etmeyle ilgili kurallar ve testin mevcudiyeti ülkeye göre değişiklik gösteriyor.

En güvenilir sayılan PCR testi bile yüzde 65 doğru netice veriyor. Daha kesin teşhis sağlayan tomografi sonuçlarına göre Covid-19 teşhisi konulup, tedavisi yapılanlar bile istatistiklerde Covid görülmüyor.

Bazı bölgelerde, veriler yayınlanmadığı veya yakın zamanda test yapılmadığı için veri olmayabiliyor. Uluslararası yayınlarda veriler açıklanırken bu hususlar hatırlatılıyor.

*******************************

İSPANYOL GRİBİ

1918-1920 yılları arasında yaşanan “İspanyol gribi” ya da “İspanyol nezlesi” bir virüsün yol açtığı küresel salgınların en büyüğü idi. 18 ay içinde 50-140 milyon kişinin ölümüne yol açtı.

O dönemde yaşayan dünya nüfusun %15'inin ölmesine yol açan bu salgın İspanya’da başlamamıştı.

Buna rağmen “İspanyol gribi / İspanyol nezlesi olarak adlandırılmasının sebebi İspanya'nın, Birinci Dünya Savaşı'nda yer almamış olması ve askerî sansür nedeniyle diğer Avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken İspanyol basınının salgın konusunu ilk kez gündeme getirmiş olmasıdır.”

ABD Başkanı Trump Covid-19 Çin’de başladığı için adına “Çin Virüsü” demeyi tercih ediyor.

Fakat devletlerin açıkladığı resmi rakamlar üzerinden isimlendirme yapılacak olsaydı, en çok vaka ve ölüm miktarlarıyla açık ara önde olan ülkenin adıyla anılması ve “ABD Virüsü” olarak adlandırılması gerekirdi.

04.05.2020