Sevgili arkadaşlar,
Aşağıdaki Dr. Kemal Karataş'ın hazırladığı yazı, bu güne kadar gördüğüm en kapsamlı ve öğretici paylaşımıdır
Sonuna kadar dikkatlice okumanızı öneririm.
Selam ve sevgiler...
A. GÖK
*[ÖNEMLİ - ilave bilgiler]*
Hekim kardeşimiz Dr. Kemal Karataş'ın çok önemli ilave paylaşımı;
Önceki yazdığım spot bilgilerin devamı ve güncel halidir;
*1)* Yurtdışından gelene, gelenle temas edene, Koronavirüslü hastayla temas edene vs. hiçbir şartta profilaktik (önleyici) olarak önerilen bir ilaç yok.
*2)* Hastalığın başlangıcında;
• % 95 ateş
• % 70 yorgunluk
• % 60 kuru öksürük
• % 40 iştah kaybı
• % 35 kas ağrıları
• % 31 nefes darlığı
• % 27 balgam
şikayetleri, en sık şikayetler..
Bulantı-kusma-ishal gibi sindirim sistemi şikayetleri de varsa (bağışıklık zayıf olduğu için olur); bu,infeksiyonun daha ağır geçeceğini gösteriyor genelde.
*3)* Covid-19 hastalığında 4 evre var. Ve hepsinde yapılacaklar farklı.
*Evre 1:* Virüs var, ancak hasta semptomsuz (şikayeti yok, sadece temas öyküsü nedeniyle şüpheli vaka olarak ele alınmış, ama test pozitif çıkmış). Bu grupta; sadece bulaştırıcılığın engellenmesi yeterli. Bu nedenle bu grupta self izolasyon ve maske kullanımı çok önemli.
*Evre 2:* Basit solunum yolu inf. şikayeti (burun akıntısı, halsizlik, eklem ağrısı vb.) olanlar. Bunlarda test pozitif ise yukarıdaki önerilere ek, Plaquenil 5 gün ve Azitro 500 5 gün ilaç başlanıyor.
*Evre 3:* Pnömoni (Zatürre) safhası. Bunlar hastanede yakın takip edilmeli. Eğer hastalık 7 gün içinde ilerlemiyorsa, büyük ihtimalle iyileşecektir. Bu grupta SPO2 (Oksijen saturasyonu) günlük takip önemli. Eğer oksijen tedavisine rağmen solunum sayısı gittikçe artıyorsa -ki bu genellikle ilk 3-5 gün içinde oluyor- bu hastalarda entübasyon düşünülmeli.
*Evre4:* ARDS safhası. (Bu kısaltmayı da sıkça duyacağız; Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu). Bu aşama; yoğun bakımcıların tedavisi.
*4)* Hastalığın seyri şu 3 formda oluyor:
- Hafif belirtiler ya da ılımlı pnömoni: *% 81*
- Şiddetli hastalık: *% 14*
- Kritik hastalık (Solunum yetmezliği, şok veya çoklu organ yetmezliği): *% 5*
*5)* *Kimlere “Korona Temaslı” diyoruz?:*
*Kesin/olası 2019-nCoV hastasıyla *korunmaksızın* 1 metreden yakın temaslı*
• Bakımını yapan, sağlık çalışanları,
• Aynı kapalı ortamda (toplu taşıma aracı, banka, hastane bekleme salonu, vb) 1 metreden yakın ve 15 dakikadan fazla kalan veya ziyaret eden,
• Ofis arkadaşları,
• Okul öncesi okul çocuklarında sınıf arkadaşları ve öğretmeni,
• 2019-nCoV hastası ile iki ön, iki arka, iki yan koltukta yolculuk,
• 2019-nCoV hastası ile aynı evde yaşayan, odayı paylaşanlar,
• Doğrudan temaslar (1 metreden yakın 15 dakika, tokalaşma, vb)
*6)* Hastaya/şüpheli vakaya çok sınırlı sayıda hastane bakabiliyorken; Bakanlığın 20 Mart duyurusu ile Pandemi hastaneleri olarak adlandırılmak üzere -bünyesinde İnfeksiyon hast, Göğüs hast, Dahiliye uzmanı olan kamu-özel-üniv. tüm hastaneler, bu tür hastaları artık kabul etmek durumunda.
*7)* Kliniği (şikayetleri vs.) CoVid ile uyumlu hastalara, hızlı test yapılıyor (sayıca yeterli değildi, ama giderek yaygınlaşıyor). Boğaz ve burundan alınan sürüntü örneği ile hemen orada 10 dk içinde sonuç belli oluyor. Bu bir Antijen testi, yani vücutta Koronavirüs var mı sorusuna cevap oluyor.
*8)* Bu testler ücretsiz. Özel laboratuvarların yapması da mümkün değil.
Test yapılan her 10 şüpheli vakanın yaklaşık 1’inde test sonucu pozitif çıkıyor.
Test pozitif ise; hasta izole odaya alınıyor ve daha uzun zaman alan başka bir test örneği alınıyor, Akciğer tomografisi de çekiliyor.
*9)* *Tedavi:*
Ortamdan yeterince izole edilebilen, *hafif enfeksiyonu olan, test sonucu pozitif (Covid-19’lu) hastalar* için en uygunu, *evde kalmaları ve orada izole olmalarıdır.* Diğer insanlarla aynı odada (veya araçta) bulunurken maske takmalıdırlar. Sık dokunulan yüzeylerin dezenfeksiyonu da önemlidir.
Önleyici ve tedavi edici iddiasıtiyla son günlerde çokça adını duyduğumuz Plaquenil (etken maddesi: hidrosiklorokin), “uzun süreli kullanımda” kardiyak ve gözde yan etkiler yapıyor.
Sıtma ilacı olan Kinin’in türevi bu ilaçlar. Hatta, bir hipotez de, Afrika’daki vaka sayısının azlığının bu Sıtma ilaçlarının sıkça kullanılmasından kaynakladığı yönünde.
*10)* 11) İyileşme Süresi: Hafif enfeksiyonlar için iyileşme süresi yaklaşık 2 hafta ve şiddetli hastalık için 3-6 hafta.
*Genel vaka ölüm oranı % 2,3*
*11)* *Sayısal Veriler:*
Türkiye’de İlk şüpheli vaka 9 Mart’ta!
*TR-Gün gün koronavirüs vaka sayısı:*
11 Mart - 1
13 Mart - 5
14 Mart - 6
15 Mart - 18
16 Mart - 47
17 Mart - 98 / 1 ölü
18 Mart - 191 / 2 ölü
19 Mart - 359 / 4 Ölü
20 Mart - 670 / 9 ölü
21 Mart - 947 / 21 ölü
22 Mart - *1236 / 30 ölü* (20.345 test)
*12)* İTALYA'DA YAŞAMINI KAYBEDEN 3200 HASTANIN ÖZELLİKLERİ:
İtalya'da Coronavirüs’ten yaşamını kaybeden 3200 hasta (şu anda 4000’i aştı bu sayı) ile ilgili veriler:
COVID19 tanısı alanların *ortalama yaşı 63* yaş civarında.
Yaşamını kaybeden 3200 kişinin 2252'si erkek, 948'i kadın. *Erkek /Kadın oranı: 2.35 (hasta erkeklerde, hasta kadınlara göre ölüm oranı da bariz yüksek)*
*Yaşamını kaybedenlerin ortalama yaşı; kadınlarda ortalama yaş 82, erkeklerde 79 gibi.*
Yaşamını kaybeden 3200 kişiden *0-30 yaş arasında kimse yok.*
30-59 yaş: 129
60-69 yaş: 329
70-79 yaş: 1134 (Bu yaş grubundaki vakaların % 8’i kaybedildi.)
80-89 yaş: 1309 (Bu yaş grubundaki vakaların % 15’i kaybedildi.)
90 ve üzeri: 298
*Yaşamını kaybeden hastaların yarısına yakınında, altta yatan en az 4 hastalık vardı.*
En çok; Hipertansiyon, Diyabet, Kalp hastalığı, KBY, Kanser, KOAH
Ölen hastaların % 96.5'inde ARDS gelişmiş.
Ölen hastalarda; ilk bulgunun ortaya çıkmasında yaşamını yitirmeye kadar geçen ortalama süre: 8 gün (İlk bulgudan hastaneye yatışa kadar ortalama süre 4 gün; Hastaneye yatıştan sonra yaşamını kaybetme süresi ortalama 4 gün)
50 yaşının altında yaşamını yitiren % 1.1
40 yaşının altında 9 kişi olmuş; bunlarda da kalp, böbrek hastalığı, diyabet, obesite gibi hastalıklar mevcut.
*13)* *BİZİ NE BEKLİYOR?*
Bu hastalığın henüz bilinenleri %10 bile değil. ABD, İngiltere, Almanya gibi ülkelerde bile büyük bir şaşkınlık ve acziyet olduğu görülüyor.
Tıbbi olarak da -çok yetkin bir Bilim Kurulumuz olsa da- bu virüse karşı savaşta bilinmezler hala çok. Türkiye özelinde, “virüsten etkilenen insan sayısı, hastalık şikayetlerine sahip insan sayısı, test yapılan insan sayısı, test sonucu pozitif çıkan insan oranı, hastaneye yatırılanların oranı, yoğunbakım gerekenlerin oranı, tedavilerin etkinliği, hayatını kaybedenlerin oranı vs.” için, 1 hafta daha beklemek, gerçek verilere sahip olmamızı ve kısa-orta-uzun vadeli bir projeksiyona eriştirebilecek.
*14)* *Toplumun yarısından fazlası hastalığı (şikayetsiz geçirecek olanlar dahil) kapmadan salgın durmayacaktır.* Şu anki mücadele, bunu *zamana yaymak* için. Ki, sağlık sistemi herkese yetişebilsin, fayda verme imkanı olsun.
İlgili video:
https://www.youtube.com/watch?v=BtN-goy9VOY&feature=youtu.be
Özellikle; 04:53-05:53 arası, can alıcı nokta.
*15)* Türkiye de 100.000 kişiye düşen yoğun bakım yatak sayısı 45 civarı.
Amerika’da 35 lerde. Almanya, İtalya, Fransa’yı söylemiyorum, oralarda çok düşük. Şu an, bu konuda dünyada en yüksek ülkeyiz.
Son 4-5 gündür artık tüm hastaneler teyakkuzda. Hasta odaları, yoğun bakımlar ve cihazlar hazırlandı.
Türkiye’de Yoğun Bakım yatak sayısı: 42.000
_Yenidoğan: 10.000_
_Çocuk: 2.000_
_Erişkin: 30.000_
Ama esas soru; ne kadar ventilatör olduğu.
Semptom süreleri, yatış süreleri, ventilator işgal süreleri çok uzun çünkü.
*16)* Bir diğer sorun; bu salgınla ve panikle başetme sorunu.
(Not: Geçtiğimiz hafta başında, Hastanelerden hasta ve yakınları bol miktarda dezenfektan, eldiven vs. çalmışlar. Bunlarla da uğraşılıyor yani)
*Bütün dünya, tıbbi malzeme sorunu yaşadı, yaşıyor.*
Devlet medikal malzemelere el koydu tabiri caizse.
Eczanelerden de bazı malzemeler toplanmaya başlandı tutanak ile.
Şu an hastanede yatan hafif infeksiyonlu hastaların %90’ı otel-yurt gibi hastane dışı yerlerde izolasyon içinde olması gereken; sağlık desteği çok elzem olmayan hastalar. Evinde izole olup olmayacağından emin olmadığın için evine gönderemiyorsun. Boşuna yatak meşgul ediyorlar. Hafif-orta seyirli hastalar için bir yer bulunmalı. Solunum sıkıntılı hastaların sayısı çok arttığında ne yapılacağı muamma.
Ayrıca; Hastanelerde sağlık çalışanlarının da önemli bir kısmı hastalanacak, hasta olunca diğer grubu çağırmak üzere dönüşümlü çalışma modeli de düşünülebilir.
*17)* *SALGININ BİZE VE BİZDEN BULAŞMASINI/YAYILMASINI ÖNLEME:*
Virüs, zıplayan pire değil sonuçta. Virüs gezmiyor, insanlar taşıyor!
Kural belli esasen:
*FAZLA DOKUNMA + FAZLA YAKLAŞMA!*
Ateş hocanın dediği gibi;
Virüsün dokunmayla geçmesi için tutma süresi ve nem oranı olarak iki parametre var. *Virüsün geçebilmesi için normal şartlar altında 10 sn gerekiyor.* Eğer yüzeylerden birisi nemliyse bu süre 5 sn’ye, her iki yüzey de nemliyse 3 sn’ye kadar düşebiliyor. *(Kuru zeminler ve kuru eller, bizim için daha avantajlı) Yani bir yere dokunup elinizi çektiğinizde veya bir kapıyı açtığınızda virüs bulaşma riski yok.*
Virüs daha çok kişiden kişiye geçiyor. Hastalıklı bir kişiyle 1 metrelik mesafe içinde -temas etmeden- yaklaşık *10 dakika* geçirdiğinizde virüs bulaşma riski oluşuyor. Bu sürenin altında yapılan görüşmelerde (örneğin “Nasılsınız?” “İyiyiz, siz nasılsınız?” “Hoşçakalın” türünden yapılan görüşmelerde) risk yok.
*Virüsün yüzeylerin üstünde yaşama süresi pek anlam ifade etmiyor.* Önemli olan “hastalandıran miktardaki virüs”. Örneğin çelik yüzeyde 72 saat yaşar deniliyor ama başlangıçta milyon olan virüs sayısı 72 saat sonunda 1’e düşüyor ki bu da hastalandıran miktarda virüs değil. Plastik veya çelik olsun en ideal şartlarda bile yaklaşık 1 saat sonra virüs sayısı yarıya düşüyor. Yaklaşık *2 - 2,5 saat sonra ise bulaşabilecek virüs miktarı artık kalmıyor.* Yani dışarıdan aldığımız şeyleri eve geldiğimizde kapının arkasında 2 - 2,5 saat bekletirsek sorun yaşamıyoruz.
Virüs güneşin altında en fazla yaklaşık yarım saat dayanabiliyor. Bu nedenle güneşin altında daha fazla vakit geçirmeliyiz.
Virüsün yemek ve içecekle geçtiğine dair şimdiye kadar bir kayıt yok. 60 derecenin üstünde pişirilen yemeklerde virüs bulunma riski sıfır.
*18)* Önünümüzdeki iki -üç haftada vaka sayılarının çok artacağını bekliyoruz. Bu da, toplumda bulaşıcılığın çok artması demek.
Bunun için lütfen siz de sosyal izolasyona özen gösterin.
*NE REHAVET, NE PANİK!*
Aslında; *Herkes evinde oturmaya sabretse, salgın duracak; bu kadar basit.*
Halkımızdaki genel kanı: Coronadan (benzeri her türlü riskli hastalık için de geçerli diyebilirim) *_“yaşam tarzımda değişiklik yapacağıma, ilaç verin içeyim daha iyi”_* şeklinde.
*Panik çok, tedbir yok :)*
https://twitter.com/ottokruger/status/1241295525900627968?s=%E2%80%A6
*19)* *Virüsle başetmek (hastalanmamak ve hastalanırsam da hafif atlatmak) için ne yapabilirim?*
*İŞİN SIRRI; İMMÜNİTE* (Bağışıklık sistemi) de!
*- Damardan Ozon*
*- C vitamini (500 mg)*
*- D vitamini*
*- Çinko*
Bunların, Bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği ispatlandığı için önemli.
Vitamin ilaçlarını, multi-vitamin olarak değil, tek olarak almak faydalı.
Bunların haricinde; B 12 vitamini, folik asit, kan sulandırıcı kullanmıyorsa omega üç
günde 1-2 tane, haftada iki selenyum da öneriliyor.
*Sigara, hem bağışıklığı zayıflatıyor, hem prognozu (hastalığın gidişatını) çok kötü etkiliyor.*
Bağışıklık sistemini en çok zayıflatanlardan biri de; katkı maddeleri, işlenmiş gıdalar, alkol, stres, uykusuzluk, egzersiz yapmama.
*20)* Mümkünse kalabalıklardan (özellikle yetersiz havalandırılan yerlerde) ve hasta kişilerle yakın temastan kaçının.
Özellikle Marketlere düzen getirilmeli:
Markete girişte el dezenfektanı ve maske uygulaması şart olmalı. Mümkünse markette kendi naylon torbalarınızla alışveriş yapın.
Almanya’da kişiler marketlerde 1 metre mesafe koyuyorlar aralarına. Kasada çalışanlar, önünde cam ile korumaya alınmış. Kredi kartları ile temassız alışveriş tercih edilmeli.
Satın alıp eve getirdiğiniz malzemeleri, sabunlu suyla yıkamadan kullanmayın.
Covid ihtimali olan bir yerden geldiğinizde, Ayakkabılarınızı ya evin dışında bırakın ya da içeri alıyorsanız izole bir bölgede saklayın. Dışarda giydiğiniz kıyafetleri ayrı bir alanda çıkarın ve 12 saat havalandırmadan giymeyin.
Sık sık dokunulan nesneleri ve yüzeyleri temizleyin ve dezenfekte edin.
El yıkamaya, kapı kollarını, cep telefonunuzu, cüzdanınızı vs. sık sık dezenfekte etmeye dikkat edin. (Kolonya veya dezenfektanla silmek yeterli)
*Yüze dokunmaktan kaçının.* (özellikle gözler, burun ve ağız).
Özellikle halka açık yüzeylere dokunduktan sonra özenli el yıkama gerekir. En az %60 alkol içeren el dezenfektanının kullanımı -eller görünür derecede kirli değilse- makul bir alternatiftir.
Aşırı su teması, ilerde egzema yapabileceği için; bol bol (her yıkama sonrası, yağlı nemlendirici sürmek gerek.(Belogent pomad gibi)
SARS-CoV-2 toplumda yaygınsa, konut sakinleri olabildiğince evde kalarak sosyal mesafeyi uygulamaya teşvik edilmelidir.
*Hiçbir şeye ellemeyeceğiniz ve insanlarla 1.5 m den fazla temas etmeyeceğiniz açık hava yürüyüşleri yapabilirsiniz.
Solunum semptomları olmayan kişiler için, o bölgede COVID-19 yaygın olsa bile, toplumda tıbbi (cerrahi) maske takılması önerilmez.*
Bununla birlikte, evde COVID-19 olduğundan şüphelenilen veya belgelenen hastalara bakan kişiler, o hasta ile aynı odada oturan kişi tıbbi maske takmalıdır.
*21)* Bulaştırıcılık, şikayetlerin yoğunlaşmasıyla artıyor. Yani, hasta olan kişinin *şikayetlerinin tavan yaptığı zaman, bulaştırma gücünün de en fazla olduğu zaman.*
Burundaki virüs yükü, boğazdakinden fazla oluyor genelde.
*22)* Covid pozitif çıkanlarda en sık ve en muhtemel teması olduğu için *doktorlar ve hemşireler, en büyük risk grubu.* İtalya’da vakaların % 9’u sağlık çalışanı.
Aytac Yalman’ın ilk muayenesini yapan Prof. Dr. Salih Emri şu an yoğun bakımda ve covid pozitif çıktı. Takipte muayene eden bayan doktorda da Covid pozitif çıkmış ve böbrek yetmezliği gelişmiş durumda.
İtalya’da poliklinikte hasta gören arkadaşlar, *solunum şikayetiyle başvuran bütün hastalara Covid pozitif muamelesi yapılmalı* diye tavsiye veriyor. Bu nedenle bence hasta ve yakınına odaya girmeden maske taktırılmalı.
*23)* KİŞİSEL ÖNGÖRÜLER:
Sokağa çıkma yasağının (herkes için) geleceğini tahmin etmek güç değil.
Okulların bu sene açılması zor.
İftar çadırları, Teravih, Kurban çadırları.. Bunları da bu yıl göremeyeceğiz maalesef.
Bulaştırıcılık süresi çok uzun. Salgının durdurulması çok kolay olmayacak. İngiltere’nin yaklaşımı, bu sebeple yanlış olmayabilir. Çok uzun süreli sosyal izolasyon uygulanması zor olacaktır.
Dünya ve ülke çapında ciddi sağlık sistemi tıkanması yanında büyük ekonomik, sosyal ve kriminal sonuçlardan Allah devletimizi, milletimizi korusun.
Leave a comment
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.