İslam’da resim ve heykel yasağı var mıdır?.. / Prof.Dr. Nusret ÇAM*

18May/190

İslam’da resim ve heykel yasağı var mıdır?.. / Prof.Dr. Nusret ÇAM*

Resmin yasak olduğunu ileri sürenlerin en kuvvetli delilleri bile ya sahih olmaktan uzaktır, ya da resmi değil, putperestliği yasaklamaktadır.

İSLAM’da resim yapmanın yasaklandığını iddia edenler ayetleri değil, hep hadisleri delil getirirler. Bu konuda en çok bilinenlerden biri ise “Allah katında kıyamet günü azabı en şiddetli olan kimseler musavvirlerdir (resim yapanlardır)” hadisidir.

Bu hadisi yüzeysel bir bakışla ele aldığımız zaman herhangi bir şirk maksadı olmaksızın yalnızca içindeki estetik duygu veya mesleği icabı bir çocuk, çiçek, kuş resmi yapan kimsenin, Kuran’da çok acıklı azaba çarptırılacağı bildirilen katilden, soyguncudan, putperestten daha şiddetli azaba muhatap olacağını düşünmek gerekir. Oysa bu, aklen ve dinen mümkün değildir. Eğer resim yapmak bu kadar büyük cezayı gerektirseydi, mutlaka Kuran’da açık açık zikredilmesi icap ederdi. Kaldı ki, buradaki “musavvir” kelimesinden maksadın, tapmak için put yapan kimseler olduğu “azabı en şiddetli” ifadesinde zaten zımnen mevcuttur. Zira dinimize göre en şiddetli cezaya çarptırılacak olan kimseler putperestlerdir.

HZ. AYŞE’NİN PERDESİ
“Her kim hayat sahibi bir suret resmederse, ‘Hadi buna can ver bakalım’ denilerek azap edilir. Halbuki o, hayat vermek kudretini haiz değildir” sözleriyle yer alan hadis de bir öncekinin anlam bakımından aynısıdır. Diğer taraftan, “Hz. Ayşe’nin, üzerinde resimler olan bir perdesi vardı. Onu evin kapısına asmıştı. Allah’ın Resulü: ‘Onu gözümün önünden kaldır” dedi. Hz. Ayşe diyor ki: ‘Onu oradan kaldırıp iki yastık yaptım.” Bu perdenin indirilmesini gerektiren sebep, resmin kendisi değil, onun caminin içinden geçilerek girilen evin kapısında olmasıydı. Bu durumda Müslümanlar üzerinde kuş figürü bulunan bu perdeyi caminin bir parçası olarak kabul ederek camide kuş figürü bulunmasını Peygamber’in sünnetiymiş gibi kabul edecekti. Peygamber’in rahatsız olduğu asıl konu bu idi. Eğer O resimden rahatsız olsaydı ondan yastık yapılmasına da izin vermezdi.

KANATLI AT OYUNCAĞI
Diğer bir hadis de şöyledir: “Allah’ın Resulü, Ayşe’nin oyuncaklarla oynadığını görünce, Ona: “Bu nedir?” diye sorar. O da: “Kızlarım” cevabını verir. “Ya ortadakiler?” diye sorunca Ayşe “Attır” cevabını verir. Peygamber yine sorar: “Peki onun sırtındakiler nedir?” Ayşe: “Kanatlar” diye cevaplandırır. Bunun üzerine Allah resulü: “Bir kanatlı at, ha?” diye hayretini belirtince Ayşe de: “Duymadın mı ki, Süleyman Peygamber’in de kanatlı atları vardı” diye nefis bir cevap verir. Bunun üzerine Resulullah, azı dişleri görünecek şekilde güler.”

EVİNDEKİ YEDİ FİGÜR
Arapça bilenlerin daha iyi anlayacağı üzere, bu hadise göre Peygamber’in evinde yedi tane figür bulunmaktadır. Bu sayı yastıklardaki iki kuş figürü ile beraber dokuzu bulacaktır. Peygamberin evinde bu resimlerin bulunduğunu bilmemiz karşısında “İçinde resim olan eve melekler girmez” hadisinin sahih olamayacağı kendiliğinden ortaya çıkar. Zaten hadisçiler de bu hadisi zayıf olarak nitelerler. Kaldı ki “Bu melek, Cebrail mi, Azrail mi, İsrafil mi, Yazıcı melekleri mi, Mikâil mi, rahmet melekleri” sorusu bu sözün uydurma olduğunu iyice açığa çıkaracaktır.

Çünkü Cebrail, Peygamber evdeyken de vahiy getirdiği gibi, İsrafil sadece kıyamet gününü ilan etmekle, Mikail tabiat kuvvetlerini idare etmekle görevlidir. Can almakla görevli olan Azrail’in görevini yapmasına resim vs. engel olabilir mi? İçinde resim bulunan eve ‘Yazıcı Melekler’in giremeyeceğini düşünmek günah işlemek isteyenler için bulunmaz bir nimet olarak kabul edilebilir. Zira bazı aklı evvel kimseler günah işleyecekleri zaman evlerine böyle resimler koyup güya Yazıcı Melekleri engelleyebilirler! Görülüyor ki resmin yasak olduğunu ileri sürenlerin en kuvvetli delilleri bile ya sahih olmaktan uzaktır, ya da resmi değil, putperestliği yasaklamaktadır. Putperestlik ise eşyanın kendisinden çok, düşünce ve değer sistemi ile alakalıdır.

* Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi