Ahsen Okyar Söylenmek yerine söylemek lazım…

HER AİLENİN, APARTMANIN, MAHALLENİN VE KÖYÜN BİR DEPREM PLANI OLMASI GEREKİR" Prof. Dr. Recep AKDUR

HER AİLENİN, APARTMANIN, MAHALLENİN VE KÖYÜN BİR DEPREM PLANI OLMASI GEREKİR" Prof. Dr. Recep Akdur

Kentleşme kırım yaratıyor

Halk Sağlığı uzmanı Prof. Dr. Akdur, apartman sakinlerine seslendi.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Recep Akdur, Türkiye'de düzensiz kentleşme ve yapılaşma nedeniyle deprem, sel gibi gibi her türlü doğal olayın afet olarak yaşandığını belirterek, bu yüzden, her doğal olayda Gölcük Yalova, Adapazarı ve Düzce'de son olarak da Van Erçiş'te olduğu gibi insan kırımı yaşanıyor" dedi.

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Akdur, doğal afetlerde atılacak adımlarla ilgili olarak ANKA'ya yaptığı değerlendirmede, özellikle apartman sakinlerine seslenerek, deprem bölgelerindeki yerlerde bina sakinlerinin, biran önce yönetici ya da seçecekleri bir kişinin başkanlığında toplanmalarını önerdi. Prof. Dr.Akdur, daha sonra da Konut ve iş yeri temsilcilerinden oluşan bir deprem komitesi kurulmalı, bu komite kendi arasından bir başkan ve iki yardımcı seçmelidir" diye konuştu.

Prof. Dr. Akdur, deprem olayının mutlaka ve mutlaka aile içinde konuşulması gerektiği üzerinde de durarak, şu tavsiyeleri sıraladı: "Deprem konusu öncelikle aile içinde özel olarak konuşulmalı ve deprem olması halinde nasıl hareket edecekleri konusunda bir plan yapmalıdır.

Van depremi "her ailenin, apartmanın, sokağın, mahallenin ve köyün bir deprem planının olması gerektiğini bir kez daha göstermiştir”. Aksaklık eksiklik ve şikayetlerin çoğu sarsıntı başlangıcı ile dış yardımın ulaştığı zaman arasında kalan dönemle ilgilidir.

Düzensiz kentleşme ve yapılaşma nedeniyle her türlü doğal olay Türkiye'de afet olarak yaşanmaktadır. Bunların başında da depremler geliyor. Yapıların dayanıksız olması nedeniyle belli büklüğün üstündeki depremler büyük yıkım ve kırımlarla sonuçlanmaktadır. Oysaki depremler dört milyar yıldır sürmektedir ve dünya var oldukça da sürecektir. Depremlerin yıkım ve kırım nedeni olmasını önlemenin yolu mühendisliğe uygun yapılaşmadan geçmektedir (risk yönetimi). Tüm yapılar güvenilir hale getirilinceye dek arama kurtarmada (kriz yönetimi) başarılı olabilmek için ise yurttaşların önceden hazırlanması gerekmektedir. "Deprem olma riski olan yerlerdeki her ailenin, apartmanın sokağın, mahallenin ve özellikle de köylerin bir deprem planı olmalıdır.

Türkiye önemli fay hatları üzerinde bulunmakta ve her 1.5 yılda bir hasarlı, her 10 yılda bir de büyük sayıda ölümlü deprem yaşanmaktadır.

Depremden hemen sonraki ilk saatler, özellikle de ilk dört saat arama ve kurtarma çalışmaları açısından çok önemlidir.

Buna karşılık, olay yerine dışarıdan gelecek ekiplerin bu süreden daha kısa bir zaman içinde ulaşması olanaksızdır. Bu yalnızca Türkiye için değil tüm ülkeler,  hatta en gelişmiş ülkeler için bile geçerlidir. Dolayısı ile de bu süre içinde hatta bazen daha uzun ve ilk 24 saat süresince depremzedeler başlarının çaresine bakmak ve komşuları ile baş başa kalmak zorundadır. Bu dönemde birbirine ve komşularına yardımcı ve bunda da başarılı olmak için bir an önce işyerlerinde, apartmanlarda, sokaklarda mahallerde ve köylerde gönüllü deprem komiteleri kurulması ve her bir birim için deprem ve kurtarma planları ile bunların tatbikatları yapılarak komşular birbirine yardım için hazır hale gelmelidir.

AİLE PLANLARI

Deprem konusu mutlaka aile içinde özel olarak konuşulmalı ve aileler deprem olması halinde nasıl hareket edecekleri konusunda bir plan yapmalıdırlar. 

Bir ailenin deprem planında ayrıntılı olarak cevaplaması gereken sorular ise şöyle  sıralanabilir:

-Zemin kat veya müstakil evler gibi, sarsıntıdan hemen sonraki dört saniye içinde kolayca sokağa çıkılabilecek bir evde yaşanıyor ise, yer sarsıntısı sırasında sokağa çıkan aile fertleri nerede toplanacak?

-Depremde oturulan binanın sarsıntı karşısındaki olası tavrı ne olacaktır? Şayet hasar görür ya da yıkılır ise, yaşam alanı bırakacak olası yerler alanlar nerelerdir?

-Sarsıntılar geçinceye kadar kişiler buralara nasıl ulaşacak ve hangi pozisyonda durarak sarsıntıları savacaklar?

-Sarsıntıdan sonra nasıl toparlanılacak?

-Sarsıntı geçince, gelecek diğer sarsıntılardan korunmak için evi terk etmeden önce elektriği, suyu ve gazı kim ve nasıl kapatacak?

-Sarsıntı geçtikten sonra evden ayrılırken aile yanına hangi eşya ve belgeleri alacak?

-Evden çıkanlar ile ev dışındaki aile bireyleri nerede ve nasıl bir araya gelecektir? Aile toplanma bölgesi neresidir?

-Sarsıntıdan sonra evden ayrılırken, yardıma muhtaç olan engelliler, yaşlılar, hastalar, çocuklar ve hayvanlar kimler tarafından ve nasıl evden uzaklaştırılacaktır?

-Deprem sırasında dışarıda(işte, okulda, alışverişte) olan aile fertleri ile özellikle çocuklarla nasıl haberleşilecek? Nerede buluşulacak? Okuldaki çocuklar ne yapacak? Özellikle aile küçük çocuklarla nerede ve nasıl buluşacak?

BİNA -APARTMAN PLANLARI

-Bina sakinleri, yönetici ya da seçecekleri bir kişinin başkanlığında toplanarak deprem konusunu ayrıntılı bir biçimde konuşmalı, konut ve iş yeri temsilcilerinden oluşan bir deprem komitesi kurmalıdır. Bu komite kendi arasından bir başkan ve iki yardımcı seçmelidir.

-Deprem komitesi, deprem için yapılacak işleri içeren bir plan hazırlamalıdır. Bu planda, her bina için güvenli bir toplanma bölgesi belirlenmeli ve bu yer tüm bina sakinlerine duyurulmalıdır. Tüm bina sakinleri yer sarsıntısı geçtikten sonra burada toplanmalıdır.

-Binanın depremden etkilenmeyecek bir yerinde, örneğin bahçenin güvenli bir köşesinde deprem sandığı ya da kulübesi oluşturulmalı, burada kazma, kürek, keski, balyoz, çekiç, kriko gibi kurtarma araç ve gereci bulundurulmalıdır.

-Bina komitesi, binadaki her daire ya da her birimin ve tüm diğer bağımsız kullanım alanlarının, ayrıntılı bir krokisini çizmelidir.

-Her dairede ya da iş yerinde kaç kişi yaşadığı ya da çalıştığı ve bunların yerleşim planı, odalarda ve diğer kapalı birimlerde kimlerin kaldığı ve buradaki yatakların, oturma yerlerinin, iş masalarının ve diğer eşyaların hangi pozisyonda bulundukları bu kroki üzerine açık bir şekilde işlenmelidir.

-Binalarda hasar meydana gelmesi ve içerde/enkaz altında insan kalması halinde en uygun yaklaşım ve kurtarma biçiminin ne olacağı düşünülmeli, araştırılmalı ve bu krokiler üzerine yazılmalıdır.

-Aile ya da iş yerlerinin kendileri için hazırlamış oldukları planlar bina komitesince gözden geçirilmeli, bu planlar ile bina planı arasında uyum sağlanmalıdır. Gereğinde aile ve iş yerlerine kendi planlarını yapma konusunda rehberlik yapılmalı ve yardımcı olunmalıdır.

-Bina komitesi belli aralıklarla bir araya gelerek konuyu gözden geçirmeli ve görüşmelidir.
-Koridor ve merdiven boşluklarında risk yaratan ve binanın boşaltılmasına ya da tahliyesine engel olan yapı ve eşya gibi şeyler ortadan kaldırılmalıdır.

-Bina ayrıntılı olarak incelenerek depreme karşı olabildiğince güvenli bir hale getirilmelidir. Binanın fizik yapısı, elektrik, su ve gaz şebekesi risk yaratmayacak ve yer sarsıntısı durumunda kolayca devre dışı kalacak düzeneklerle donatılmalıdır. Bu konuda ilgili kurumlara gerekli incelemeler yaptırılarak teknik bilgi ve yardım alınmalıdır.

-Apartman sakinleri zaman zaman bir araya gelmeli, apartman planı tekrar tekrar gözden geçirilmeli ve bina sakinlerinin olaya hazırlıklarının en üst düzeyde olması sağlanmalıdır.

-Bina sakinlerinden kimin sokak komitesi sorumlusu olacağına önceden karar verilmelidir. Bina komitesinde görevlendirilecek kişilerin ikişer yedekli olmasında büyük yarar vardır.

-Deprem sonrası ilk fırsatta aile ve iş yeri temsilcileri bina toplanma bölgesinde bir araya gelmeli ve tüm komşuların durumu değerlendirilerek içerde ya da enkaz altında kalan olup olmadığı soruşturulmalıdır. Şayet böyle bir durum varsa apartman kurtarma araçlarının bulunduğu yerdeki araç gereçler alınarak derhal kurtarma işlemlerine başlanmalıdır.

-Kurtarma işleminde, daha önce kararlaştırılmış olan yaklaşım ve kurtarma biçimi unutulmamalıdır.

-Bu arada sokak komitesi ile iletişim kurmakla görevlendirilmiş olan kişi, sokak toplanma yerine giderek komiteye apartman hakkında bilgi vermeli ve gereğinde onlardan yardım istemelidir.''

SOKAK VE MAHALLE PLANLARI

-Tüm sokaklarda, mahallelerde gönüllü komiteler kurulmalı ve bunlar sorumlu oldukları yerleşim alanı ölçeğinde deprem planı yapmalıdır.

-Gönüllü sokak ve mahalle komitelerin kurulmasına belediyeler öncülük etmelidir

-Komiteler sorumlu oldukları yerleşim alanı ölçeğinde (sokak, mahalle ve köyün ayrıntılı krokiler hazırlamalıdır

-Sokakta ve mahallede bulunan tüm binaların yöneticileri ya da belirleyecekleri bir kişiden oluşan temsilciler sokak deprem kurulunu onların kendi arasından seçecekleri 10-14 kişi ise sokak ya da mahalle komitesini oluşturmalıdır. Gönüllü komitelerin kalabalık olmasında fayda vardır. Çünkü deprem sırasında kayıplar yüksek olmaktadır. Mahalle komitelerinde muhtarların ve encümen azalarının bulunmasında fayda vardır.

-Komite bir araya gelerek kendi aralarında bir başkan ve iki başkan yardımcısı seçmelidir. Her binadan sokak komitesine seçilecek kişilerin ikişer yedekli olmasında büyük yarar vardır. Sokak komitelerinin sık sık toplanarak konuyu ayrıntılı bir biçimde değerlendirmeli, deprem risk ve süreçlerini göz önünde bulundurarak ayrıntılı bir sokak deprem planı hazırlamalıdır.

-Sokak komiteleri, deprem sırasında toplanacakları bir toplanma yeri belirlemelidir. Bunun için sokaktaki park yeri, okul ya da sağlık kurumu bahçesi gibi açık alanlar  tercih edilmelidir.

-Sokak komiteleri belli aralıklarla bir araya gelmeli, kurtarma planı tekrar tekrar gözden geçirilmeli ve zaman zaman tatbikatlar yapılarak sokak sakinlerinin olaya hazırlıklarının en üst düzeyde olması sağlanmalıdır.

-Komite, sokağın ayrıntılı bir krokisini hazırlayarak sokaktaki riskli binalar ve yapıları saptamalı ve kroki üzerinde işaretlemelidir. Bu yapılar için yapılabilecek işlemler tartışılarak olanaklı düzeltmeler yapılmalı ve önlemler alınmalıdır.

-Sokaktaki binaların kendi afet planlarını yapmaları konusunda rehberlik yapılmalı, onların afet planları gözden geçirilerek sokak planı ile uyumluluğu sağlanmalıdır.

-Sokak komitesi, deprem sonrasında derhal sokak toplanma yerinde toplanmalı ve bir sokak kriz masası oluşturarak çalışmaya başlamalıdır.

-Olaydan sonra sokak toplanma yerine gelen bina temsilcilerinden sokaktaki hangi yapıda ya da binada hasar olduğu, enkaz altında insan bulunup bulunmadığı araştırılarak hızlı bir değerlendirme yapılmalı, bunlar için derhal kurtarma ekipleri oluşturulmalı ve yardım ulaştırılmalıdır. Bu değerlendirme sokaktaki tüm binaları, özellikle de riskli yapıları içermelidir.

-Sokak değerlendirmesi biter bitmez sokak komitesi tarafından seçilmiş kişi mahalle toplanma bölgesindeki kriz masasına giderek sokak hakkında bilgi vermelidir.

-Sokak komitelerinin toplanma bölgeleri aynı zamanda dışarıdan gelecek arama kurtarma ekiplerinin de geleceği ve yönlendirileceği yerler olmalıdır.

-Sokak komiteleri, arama kurtarma işleri yanında kimsesiz kalan çocuk ve yaşlıların gözetiminden de sorumlu olmalıdır. Bu amaçla hazırlanacak planlarda kimsesiz

KÖY PLANI

-Ailelerin temsilcilerinden oluşan gönüllü köy komitelerinin kurulmasında, eğitiminde kaymakamlıklar ve il idareleri öncülük etmelidir. Köy muhtarı ve encümenin bu komitede olması yararlıdır.

-Komite kendi arasında bir başkan ve iki başkan yardımcısı seçmelidir.

-Komite konuyu ayrıntılı bir biçimde değerlendirmeli, kendi köyü için deprem risk ve süreçlerini göz önünde bulundurarak ayrıntılı bir köy deprem planı hazırlamalıdır. Bu plandan çocuklar da dahil tüm köy halkı haberdar olmalıdır.

-Komite kendisine, deprem sırasında toplanacağı bir toplanma ve kriz masası yeri belirlemelidir. Bunun için park yeri, okul ya da sağlık kurumu bahçesi gibi açık alanlar  tercih edilmelidir.

-Sarsıntıdan sonra derhal toplanma bölgesinde bir araya gelerek, kriz masası çalışmaya başlamalı, köyün durumunun bir değerlendirilmesi yapılarak, göçen ve enkaz altında insan kalan evlere organize ve donanımlı yardımlar yapılmalıdır (bu amaçla enkaz altında kalmayacak bir yerde kazma-kürek, testere bulundurulmalıdır. Gece depremleri için seyyar aydınlatma araçları çok önemlidir)

-İletişim kurulabilmesi halimde kaymakamlık ve komşu köylere bilgi verilmelidir

-Köye ulaşan dış yardımcılara ayrıntılı bilgi verilerek hem onlara kılavuzluk yapılmalı hem de çalışmalarına katılarak yardımcı olunmalıdır.

-Komiteler kimsesiz kalan çocuk ve yaşlılara sahip çıkmalı, onları gözetmeli ve yardımlardan yararlanmalarını sağlanmalıdır.