Kur’an-ı Kerime Göre Muhasebe – Tunay ASLAN

13Kas/140

Kur’an-ı Kerime Göre Muhasebe – Tunay ASLAN

Kur'an-ı Kerime Göre Muhasebe - Tunay ASLAN

Muhasebe köken olarak Arapça olan "hisap" yani hesap sözcüğünden türetilmiş olup literatüre “hesap yapma, hesaplaşma, karşılıklı hesap görme, bir şeyin olumlu ya da olumsuz yönlerini görerek karar vermek’’ gibi tanımlanmaktadır. Çok geniş anlamlar içeren muhasebe yalnızca iktisat veya işletme bilim alanında değil kutsal kitaplardan, sosyal hayatın tüm alanlarında muhasebeyle karşılaşmak mümkündür.

İslam dininin temel kaynağı olan "Kur'an"ın diğer kutsal kitaplardan farklı olarak mali olayların kayıt altına alınması ile ilgili açıklamalar mevcuttur. Kur'an-ı Kerim incelendiğinde mali olayların kayıt altına alınması ilahi emirler ile desteklenmektedir. Kur'an-ı Kerim diğer kutsal kitaplar gibi belli ayetlerden ve ayetlerin aynı başlık etrafında toplandığı sürelerden oluşmaktadır.

Kur'an-ı Kerimin en uzun ayeti olan "Bakara Suresi" ekonomik ve sosyal olayları konu almakta ve 286 ayetten oluşmaktadır. Bakara suresi insanların sadece inanç dünyasıyla ilgili konularla sınırlı olmayıp ayrıca alış-veriş, borç-alacak gibi ticari hayatla ilgili önemli hüküm ve düzenlemeleri konu almaktadır. Bakara suresinin 282. ayeti muhasebenin özünü oluşturan kaydetme eylemini ilahi bir emir olarak görmektedir.

Adı geçen ayetin Türkçe anlamı (meali) şöyledir;

"Ey iman edenler! Belirli bir süreye kadar borçlandığınız zaman onu yazın. Aranızda bir katip doğru olarak yazsın. Katip Allahın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan kaçınmasın, yazsın. Borçlu olan da yazdırsın. Rabbi olan Allahtan korksun da ondan hiçbir şeyi eksiltmesin. Eğer borçlu cahil veya zayıf, ya da bizzat kendisi yazdırmaya gücü yetmezse, velisi (onu) dosdoğru yazdırsın. Erkeklerinizden iki de şahit bulundurun. Eğer iki erkek yoksa, razı olacağınız şahitlerden, bir erkek ve biri unuttuğu zaman diğerinin ona hatırlatması için iki kadın (şahit de olabilir). Şahitler çağrıldıklarında (şahitlik etmekten) kaçınmasınlar. Küçük olsun, büyük olsun borcu süresiyle birlikte yazmaya üşenmeyin. Bu, Allah katında daha adaletli, şahitlik için daha sağlam, şüpheye düşmemeniz için de en isabetli olandır. Ancak aranızda yaptığınız alışverişlerin peşin bir ticaret olması halinde onu yazmamanızın bir günahı yoktur. Alışveriş yaptığınız zaman da şahit tutun. Yazana da şahide de zarar verilmesin. Eğer bir zarar verirseniz bu şüphesiz, sizin yoldan çıkmanız demektir. Allah’tan korkun. Allah (bunları) size öğretmektedir. Allah her şeyi bilendir."(Bakara Süresi: 282. Ayet)

Bakara suresinin 282 ayetinden anlaşılacağı üzere muhasebenin anayasa kuralları olarak kabul edilen muhasebenin temel kavramlarından "Sosyal Sorumluluk Kavramı"na atıfta bulunmuştur. Aynı ayet benzer şekilde "Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı"nın da içini doldurmaktadır. İlgili ayeti "Maliyet Esası Kavramı, Tam açıklama Kavramı, Önemlilik Kavramı"yla da ilişkilendirmek mümkündür.

Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin işlevlerini yerine getirme hususunda sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin amacını göstermektedir. Bu kavram muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde, mali tablolarının düzenlenmesinde ve sunulmasında belli kişi ve grupların çıkarlarını değil, tüm toplum çıkarlarının gözetilmesini konu almakta ve tarafsız dürüst davranılmasını ifade etmektedir.

Tarafsızlık ve belgelendirme kavramı; muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan belgelere dayandırılmasını ifade etmektedir.

Bakara suresinin 282. ayetinde küçük büyük tüm vadeli ve kredili işlemlerin kayıtsız şartsız yazılması ve belgelenmesi iki tarafında haklarını koruyan ve yazabilecek adil bir yazıcı (Muhasebeci) tarafından yapılmasını ayrıca ticari işlemlerin tümünde şahit bulundurulması bahsi gecen ayette sadece belli kişilerin değil tüm toplumun çıkarlarının korunmasını ifade etmektedir.

Diğer yandan aynı ayette ister büyük olsun isterse küçük tüm mali olayların ve işlemlerin kesin ve açık olarak yazılması "Tam Açıklama ve "Önemlilik" kavramıyla örtüşmektedir.

Ayrıca ilgili ayette mali olaylara konu olan işlemlerin eksiltmeden ve çoğaltmadan yazılması "Maliyet Esası" kavramının da içini doldurmaktadır. Zira bu kavram muhasebedeki mali işlemleri elde etme esasına göre kaydetmeyi belirtmektedir.