Nuh’un Şehri Şırnak – Müzeyyen ÜNAL
Nuh’un Şehri Şırnak - Müzeyyen ÜNAL
25 Tem 2025 - 20:00
HAKKARİ'NİN YÜKSEKLERDE AÇAN ÇİÇEKLERİNE NUH'UN ŞEHRİ ŞIRNAK'A VE GÜNEŞ ÜLKESİ MARDİN'E YOLCULUK
29 Haziran - 4 Temmuz 2025
3. gün akşam Şırnak ilinin aynı adı taşıyan merkezindeyiz. Söylentilere göre NUH'UN ŞEHRİ ŞIRNAK (Şehr-i Nuh), Şernah, Şırnek, sonunda Şırnak olmuş. Bir yanı Irak, bir yanı Suriye ile komşu olan Şırnak, Siirt ilinin ilçesi iken 18.05.1990 tarihli ve 20522 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 3647 Numaralı Kanun'la il haline getirildi. Şırnak ilinin merkez ilçesi Şırnak'tan başka Beytüşşebab, Cizre, Güçlükonak, İdil, Silopi ve Uludere ilçeleri var.
ŞIRNAK İL MERKEZİ
Şırnak'da Sanayi Odası Başkanı Osman Geliş tarafından çok yakın ilgi ile karşılandık. Bu yakınlık Prof. Dr. Murat Yalçıtaş'ın İstanbul Ticaret Odası Başkanı iken Şırnak'ta yaptırdıkları okul binaları ile ilgili ziyaretleri sırasında başlamış. Akşam ailenin Şırnak merkezinde, yamaçtaki büyük aile apartmanlarının Cudi dağına bakan bahçesinde konuk olduk. Şırnaklı genç hanımlar korosunun tefler eşliğinde söyledikleri Türkçe ve Kürtçe şarkılarla karşılandık. Birlikte söyledik. Beş erkek ve bir kız evladı, damadı, gelinleri ve torunlarıyla Muzaffer Hanım; herbirinin kapısı ayrı olsa da büyük aile geleneğini sürdürüyordu.
Altı yaşındaki aramızdaki en genç gezgin Nihal Uzunhasanoğlu, o akşam anne ve babasının yanına pek uğramadı. Genç başkanın kardeş çocuklarından oluşan grup, hemen hemen aynı yaşlardaki Nihal'i sevgi çemberlerine almakta gecikmemişlerdi.
Kızgın yaz güneşinden korunmak için yazlık bir cennet olarak tasarlandığı söylenen Şırnak şehrinde; Şehr-i Nuh Otel'de konakladık ve çok memnun kaldık.
AŞURE, NUHUN GEMİSİ'NDEN
Söylentiye göre Nuh Peygamber, Cudi Dağı'na oturmuş kayığından Muharrem ayının onuncu günü karaya ayak basmıştır. ve bu kurtuluşun şükranesi olarak gemide artmış fasulye, nohut, buğday, hurma, gibi yiyeceklerden tatlı bir çorba pişirmiş. O anıyı canlandırmak üzere her yıl, Muharrem'in onunda aşure pişirilerek komşulara yoksullara dağıtılır(Neşet Çağatay, İslam Tarihi, TTK, 1993, s.204-205).
4. gün - 2 Temmuz 2025 CİZRE YOLUNDA
2 Temmuz 2025 günü sabah inanılmaz çeşitli lezzetlerle yaptığımız kahvaltı sonrası, Şırnak Şehr-i Nuh Otel'den ayrıldık. Aklımız birkaç gün sonra yapılacak Cudi Festivali'nde. Festival dışında Cudi'ye çıkışlar izinle. Şırnak ili ilçesi Cizre'ye doğru yola çıkıyoruz. Yol boyu su sıkıntısını düşündüren küre biçimli su depolarının damlar üzerine yerleştirilmiş oluşu dikkat çekici. Daha Şırnak merkezinden uzaklaşmadan açık kömür ocaklarını siyah geniş alanları boyunca yolalmaya başladık. Ve merak ettim: özetledim...
ŞIRNAK İLİ MADEN SAHALARI
Cudi Dağı kuzeyinde Hacı Behram Kömür Madeni ve aynı dağın güneyinde yer alan (Zaho Cizre arasında) Harbul Kömür Madeni XIX yy ikinci yarısında keşfedilmiştir. Burada çıkarılan kömür, hayvanlarla Dicle kıyısına, Dicle nehri üzerindeki keleklerle de Bağdat'a taşınarak buradaki vapurların ihtiyacını karşılamak için kullanılırdı. Yabancı işletmeciler kömürün başka yerlere de kolayca ulaştırılması için Harbul'dan başlamak üzere Bağdat Hattı'na bağlanacak yeni bir demiryolu hattının inşasını gündeme getirmişlerdir. Kömür kalitesinin üstünlüğü bilinmesine karşın istenen hat gerçekleştirilememiştir.
Maden çeşitliliği bakımından zengin olduğu yerlilerin tarifleri, uzmanların araştırmaları sonucu eskiden beri bilinmesine rağmen kömür dışında diğer cevherlerle ilgili çalışmalar kısıtlıdır.
1926'da çıkarılan Petrol Kanunu'ndan sonra uzmanlar tarafından Şırnak, Cizre, Mardin ve Harbul bölgelerinde petrol arama çalışmalarına başlanmıştır. 1927'de Şırnak kazasının Gelli, Soredar mevkiinde petrol, neft, zift, asfaltit ve taşkömürü madenleri tesbit edilmiştir (1926-1927 Salnamesi)
Harbul Kömür Madeni
Şırnak'a bağlı silopi ilçesinin Aksu köyü yakınlarındadır. Kömür çıktıktan sonra Basra Tersanesi Nehir İdaresi tarafından işletme izni alınmıştır. Daha sonra Harbul köyündeki ziftli kömür madeni 99 sene müddetle 1893 yılında Şurayı Devlet tarafından Musul ahalisinden Abdullah Beyzade Mehmet Neşet Efendi'ye ihale ve kiraya verilmiştir.
Asfaltit nedir
Petrolün tektonik hareketler sonucu kendi yatağından ayrılarak çevredeki yarık ve çatlaklara yerleşerek sıcaklık ve basıncın etkisi ile metamorfizmaya uğramış maddelere asfaltit denir. Türkiye'de Türkiyenin en önemli iki asfaltit sahası Filon toplulukları şeklinde olan bu sahalardan biri Şırnak'ın güneyinde Avgamasya, Sergürek, Seridahlı, Nivekara, Milli, İspindoruki, Karatepe, Rutkekurat, filonlarıdır. İkincisi ise Silopi'nin kuzeydoğusunda: Üç kardeşler, Harbul ve Silip, filoları'dır. Şırnak Uludere güneydoğusunda da Irak sınırı yakınında da Ortasu Asfaltit filonu bulunmaktadır. Bu sahalar Türkiye'nin sahipolduğu en önemli asfaltit kaynaklarıdır. Geniş kullanım alanı vardır. Eskiden asfal yapımında kullanılıken günümüzde boya ve kimyasallar, boya, cila, otomobil lastiği üretimi, yol yapımı, elektrik izolasyonu, vb. (kaynaklar, dizi yazının sonunda).
Şırnak'ta çok sayıda madenci ve maden işletmesi bulunmaktadır. Şırnak'ın Silopi ilçesindeki termik santral de çevrenin kömürüne dayalı olarak üretim yapyordu.
***
Petrol, kömür ve daha başka madenleri; buğday, arpa, mercimek, zeytin, pamuk, nar ve üzüm vd tarım ürünleriyle çok çeşitli doğal kaynaklara sahip, peygamber şehri olarak isimlendirilmiş Şırnak İlinin geleceğinin umut verici olduğu görülüyordu.
Bundan sonra ticaret, sanat ve turizmle anacağımız yerlerin başında gelecektir.
Şırnak Valisi Birol Ekici, Şırnak Üniversitesi Rektörü Abdürrahim Alkış ile Akça Koca Platformu üyeleri; Şırnak Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Osman Geliş ve ailesiyle birlikte