Ahsen Okyar Söylenmek yerine söylemek lazım…

57. Alay’a Vefa Rotası

57. Alay’a Vefa Rotası

57. Alay, Çanakkale Savaşları’nda Anzac Çıkarmasını durdurmak için 25 Nisan 1915 sabahı harekete geçen, dünya üzerinde en çok madalyaya sahip alay oluşuyla ayrı bir şöhrete sahip, efsane Türk alayıdır. Genci yaşlısı, kadını erkeği, çoluğu çocuğuyla Türkiye’nin dört bir köşesinden Gelibolu Yarımadası’na gelen vatan evlatları, 57. Alay’a Vefa Yürüyüşü Düzenleme Komitesi’nce her yıl Nisan ayında tertiplenen ve Bigalı Köyü’nden Conkbayırı’na uzanan rotayı, yine bu efsane alayın ayak izlerini takip ederek yürümektedir.

Şühedaya Giden Ayak İzleri

Sahip olduğu tarihi atmosferin de etkisiyle her yıl çok daha fazla katılımcıyı Gelibolu Yarımadası’nda ağırlayan “57. Alay’a Vefa Rotası” Türkiye’deki kültür rotaları arasında öne çıkmaktadır. Şühedanın ayak izlerini takip eden katılımcılar “57. Alay’a Vefa Yürüyüşü” Düzenleme Komitesi’nin belirlediği tarihlerde Bigalı’dan Conkbayırı’na uzanan rotayı yürüyerek onlara şükran ve saygılarını sunmaktadırlar.

Gençlik ve Spor Bakanlığının himayesinde gerçekleştirilen “57. Alay’a Vefa Yüryüşü” iki güne yayılan bir organizasyondur. Nisan ayının 24’ünde, Türkiye’nin farklı illerinden gelen katılımcılar yetkililerce belirlenen noktalarda karşılanıp beraberlerine alan rehberleri verilir. Önce Bigalı Köyü’ne, oradan da köy yakınlarındaki Kocadere Kamp Alanı’na ulaştırılan katılımcılar, buralarda ağırlanır. Ecdadın yaşam koşullarının daha derinden hissedilebilmesi için konaklama çadır konaklaması şeklinde tertip edilmektedir. Buna karşılık katılımcıların yeme-içme, sosyal ve kişisel ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli tedbirler organizasyon komitesince alınmaktadır.

Geceyi Kocadere Kamp Alanı’nda geçiren katılımcılar sabah çok erken saatte kalkarak, ecdadın şehadete yürüyüşündeki manevi atmosferi solumak için dileyenler sabah namazına katılmakta, ardından buğday çorbası ikramıyla Conkbayırı’na yürüyüşe geçmektedirler. Coğrafi işaretlemesi yapılan yaklaşık 6 kilometrelik rotanın sonunda katılımcılar Conkbayırı’na ulaşırlar. Dileyenler, Conkbayırı’ndan sonra yaklaşık olarak bir o kadar yol daha yürüyüp Anzak Koyu’na inebilirler. Bunu yapmak istemeyenler ise buradan otobüslerle resmi törenlerin vazgeçilmez mekanı olan Şehitler Abidesi’ne ulaştırılır. Alan rehberleri eşliğinde Gelibolu Tarihi Yarımadası’nda gerekli bilgilendirmeleri alırlar ve şehitlikleri ziyaret edebilirler.

Tekirdağ’dan Bigalı’ya 57. Alay Rotası

57. Alay Rotası Tekirdağlılar ve dahi Trakyalılar içinse farklı bir anlam taşır. 19. Fırkaya bağlı üç alaydan biri ve en meşhuru olan 57. Alay, 1 Şubat 1915 tarihinde Tekirdağ’ın Yarkışla mevkiinde kurulmuştur. Bu sebeple, Tekirdağlılar 57. Alay’a Vefa Rotası’nı Tekirdağ’dan Gelibolu’ya uzanan yaklaşık 170 kilometre yolu yürüyererek gerçekleştirirler. Rotayı 5-6 günlük dilimlere bölerek Tekirdağ-Malkara-Keşan-Gelibolu güzergahını takip ederler.

57. Alay’ın Gelibolu’ya varmak üzere Tekirdağ’dan ayrıldığı tarih 23 Şubat 1915’tir. Alay iki gün sonra, 25 Şubat 1915’te Gelibolu üzerinden önce Eceabat’a; ertesi gün, 26 Şubat 2015’te ise Bigalı Köyü’ne varmıştır.

57. Alay’ın izlediği güzergah, Tekirdağ’dan başlayarak yürüyüşün son günü 18 Mart’ta sonlanacak şekilde her yıl yürünmektedir. 57. Alay’ın yola çıkışı Şubat ayında olmasına rağmen yürüyüş Mart ayında planlanmaktadır. Böylece 18 Mart 1915’te kazanılan Çanakkale deniz Savaşları’nın anma programı ile kaynaştırılmaktadır.

Dolayısıyla Tekirdağlılar’ın yürüdüğü rota ile Çanakkale Deniz Savaşları, 25 Nisan sabahı tüm Türkiye’den gelen katılmcıların Bigalı-Conkbayırı rotasını yürümeleriyle Çanakkale Kara Savaşları’na ait zaferler anılmaktadır.

Tarihin Gördüğü En Kahraman Alay; 57. Alay

57. Alay, Çanakkale Savaşı’nın başlangıcı olan Anzak Çıkarmasını durdurmak için 15 Nisan 1915 sabahı harekete geçen efsaneleşmiş Türk alayıdır.

19. Fırkaya bağlı üç alaydan biri olan 57. Alay, 1 Şubat 1915’de Tekirdağ’ın Yarkışla mevkiinde kurulmuştur. 57. Alayın komutanı Hüseyin Avni Bey’dir.

22 Şubat 1915’te 19. Fırka komutanı olan Yarbay Mustafa Kemal tarafından 57. Alaya törenle sancağı verilmiştir. 57. Alay, bir gün sonra, 23 Şubat 1915’te Çanakkale’ye doğru yola çıkmış ve 25 Şubat 1915’te Eceabat’a gelmiştir. 19. Fırka’nın bağlı olduğu 5. Ordu Komutanlığı’nın Enver Paşa tarafından kurulmasının ardından 57. Alay, yedek kuvvet olarak 26 Mart 1915’te Bigali Köyü’ne geçti. Bu tarihten 24 Nisan 1915 tarihine kadar 57. Alay, Yarbay Mustafa Kemal ve Binbaşı Hüseyin Avni Bey tarafından sürekli eğitime tabi tutuldu ve Bigalı Köyü ve Turşun bölgesinde askeri eğitim ve askeri tatbikatlar yaptı.

57. Alay Bigali Köyü’ndeki eğitim ve tatbikatlarını sürdürdüğü sırada 5. Ordu tarafından yeri değiştirilmek istendi fakat düşman kuvvetlere çıkartmaların yapılacağı noktaya en yakın yerlerden biri olmasından dolayı Mustafa Kemal, 57. Alayın Bigali Köyü’nde kalmasında ısrarcı oldu ve bunda da başarı sağladı. Böylece 57. Alay, Bigali Köyü’nde kalmıştır.

25 Nisan 1915 sabahı, Mustafa Kemal, kendisine herhangi bir emir gelmiş olmamasına rağmen düşman çıkartmasını haber alır almaz kişisel inisiyatifiyle Conkbayırı’na doğru hareket etmiştir. Conkbayırı’na hareket eden 3 taburu ve bir dağ bataryasını oluşturan yaklaşık 3000 subay ve askeriyle 57. Alay, bizzat Mustafa Kemal’in yönetiminde kendisinden çok daha büyük bir düşman gücüne karşı saldırıya geçmiştir.

57. Alay, çatışmalarda mevcudunun üçte ikisini kaybetmiş, savaşın ortasında takviye edilmiştir. 13 Ağustos 1915’te 57. Alay komutanı olan Hüseyin Avni Bey, karargâha düşen bir top mermisiyle şehitlik mertebesine ulaşmıştır. Hüseyin Avni Bey’in yerine atanan Binbaşı Hayri Bey, alayı Keşan bölgesinde konuşlandırmış, alay eksikleri giderildikten sonra 19. Tümenle birlikte 15. Kolordu bünyesinde Galiçya Cephesi’ne gönderilmiştir.

57. Alay, Galiçya Cephesi’nde büyük yararlılıklar göstermiş, alayın mevcudunun çok büyük bir kısmı buradaki çatışmalarda kaybedilmiştir. Mevcudu çok azalan ve sadece 1100 kişi kalan 57. Alay, cephe gerisine alınarak eksikleri giderildikten sonra yeniden cepheye sürülmüştür. Gelgelelim Rusya’da patlak veren Bolşevik Devrimi’nin ardından Galiçya Cephesi’ndeki savaş sona ermiştir. 15. Kolordu ise bu defa Sina ve Filistin Cephesi’ne yollanmıştır.

57.  Alay burada da çok faydalı olmasına rağmen İngilizler tarafından çembere alındığı için mevcudu iki gün içerisinde sadece 260’a düşmüştür. Megiddo Muharebesi sırasında ise 57. Alayın kalan mevcut esir edilmiştir.

Bu kahramanların anısına o günden beri Türk ordusunda 57. Alay bulunmamaktadır. 57. Alay, dünya üzerinde en çok madalya sahibi olan alay olduğu için dünyanın en kahraman alayı olarak nitelendirilmektedir.

Fotoğraflar : Selim AYSEL

Fotoğraflar, Trakya’nın deneyimli doğa sporları ekibi Zirve Dağcılık ve Doğa Sporları Kulübü Tekirdağ Şubesi’nin 11 Mart 2018 tarihinde düzenlemiş olduğu Bigalı-Conkbayırı-Anzac Koyu rotasında düzenlenen hafta sonu yürüyüşüne ait fotoğraflardan kullanılmıştır.

Gelibolu Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı :

Tel : 0 286 814 11 28    Mail : tarihialanbaskanligi@kultur.gov.tr

http://www.trakyagezi.com/57-alaya-vefa-rotasi/